حمیدرضا بخشنده فرد - استادیار گروه حفاظت و مرمت آثار، دانشکده مرمت، دانشگاه هنر اصفهان، اصفهان، ایران
محسن جاوری - استادیار گروه باستان شناسی، دانشکده معماری و هنر، دانشگاه کاشان، کاشان، ایران

سکه بهترین ماده برای تشخیص دوره های تاریخی و فرهنگی و شناسایی ویژگیهای دقیق دوره هاست. در سال 1393 کاوشهایی توسط هییت باستانشناسی به سرپرستی نوری و جاوری در محوطه تاریخی فیض آباد کاشان انجام شد که علاوه بر بهدست آمدن بخشهایی از بافت این روستا، روی کف یکی از آنها پنجاه عدد سکه مسی در عمق دو و نیم متری به صورت یکجا در مساحت حدود یک مترمربع به دست آمد. این سکه ها مهمترین داده های تاریخدار به دست آمده از کاوشهای باستانشناسی از این منطقه است. هدف این پژوهش خوانش خط، شناخت شیوه ساخت و ضرب این سکه ها، شناسایی ترکیب شیمیایی و نوع آلیاژ آنها است که در این راستا از روشهای متالوگرافی، میکروسکوپ روبشی (SEM) مجهز به سیستم میکرو آنالیز شیمیایی EDS و رادیوگرافی استفاده گردید. تصاویر میکروسکوپ SEM و همچنین نتایج آنالیز عنصری (EDS) نشان میدهند که سکه های مکشوفه آلیاژی از مس، سرب و قلع دارای ریزساختار دوقلویی مکانیکی هستند. ریزساختار حکاکی شده سکه ها علایمی از تبلور مجدد و همراه با خطوط لغزش باقیمانده از مراحل ضرب سکه را نشان میدهند؛ همچنین خوانش نسبی خط و نقش موجود بر روی برخی از سکه ها و شباهت و تطبیق این سکه ها با سکه های ایلخانی بیانگر آن است که این سکه هااحتمالا متعلق به دوره ایلخانیان در ایران است.

خوردگی، سکه های مسی، محوطه تاریخی فیض آباد کاشان، SEM-EDS، ساختار دوقلویی، دوره ایلخانی