زهره فنی - دانشیار گروه جغرافیا و برنامه ریزی شهری، دانشگاه شهید بهشتی تهران. ایران
آرام کریمی - دانشجوی دکترای جغرافیا و برنامه ریزی شهری، دانشگاه شهید بهشتی تهران. ایران
رامین شریفی - دانشجوی دکترای جغرافیا و برنامه ریزی شهری، دانشگاه شهید بهشتی تهران. ایران

در خلال سه دهه گذشته موضوع آمایش و توزیع بهینه فعالیتها و توجه به عدالت به عنوان مهمترین مسایل توسعه کشور مطرح و تلاشهای متعددی برای ساماندهی فعالیت ها و توزیع متعادل آنها چه در قالب قوانین و مقررات و چه در قالب طرح های مطالعاتی (از جمله مطالعات انجام شده در سازمان مدیریت و برنامهریزی کشور و طرحهای کالبدی وزارت مسکن و شهر سازی) در کشور بوده، ولی این اقدامات نتوانسته است اثربخشی مطلوبی در توزیع مناسب فعالیتها به تناسب قابلیتهای سرزمینی ایفا نماید و کماکان موضوع توزیع نامناسب امکانات و عدم استفاده از قابلیتها و استعدادهای مناطق در کشور مطرح است. معمولا و به اشتباه، در برابر هر کاستی و معضلی در نظام برنامه ریزی و بروز مشکلات در نواحی کشور، حکم به آزمون آمایش سرزمین داده می شود؛ در حالی که آمایش سرزمین نه یک فرآورده و طرح بلکه بیشتریک فرایند و برنامه است و نیازمند اراده مدیریتی و تمهیدات نهادی مفصل است. دستیابی به توسعه متعادل باروش های متداول کنونی که دولت بار اصلی توسعه را به دوش میکشد اگر غیر محتمل نباشد در حالت خوش بینانه بدون آمایش سرزمین امری طولانی و زمان بر خواهد بود. تجربه برنامه ریزی بخشی و سیاست محرومیت زدایی به شیوه کنونی که عدم تعادلهای موجود و گسترش شکاف روز افزون میان مناطق توسعه یافته و کمتر توسعه یافته کشور را به دنبال داشته است. روش پژوهش، با توجه به ماهیت نظری آن، توصیفی - تحلیلی وکتابخانه ای – اسنادی است. هدف اصلی این مقاله بازنگرشی در مفهوم آمایش سرزمین، و آسیب شناسی تحقق آن در برنامه های توسعه کشور است.

آمایش سرزمین، نظام برنامه ریزی، توسعه، آسیب شناسی