عبدالله میرزایی - دانشجوی دوره دکتری هنر اسلامی، دانشگاه هنر اسلامی تبریز
محمدتقی پیربابایی - دانشیار دانشکده معماری و شهرسازی، دانشگاه هنر اسلامی تبریز
اعظم راودراد - استاد دانشکده علوم اجتماعی، دانشگاه تهران
محمد عباس زاده - دانشیار دانشکده حقوق و علوم اجتماعی، دانشگاه تبریز

هدف این مقاله تبیین جامعه شناختی نظام طراحی قالیمعاصر ایران به منظور شناخت دلایل تداوم و تغییر درمکاتب طراحی قالی است. به این منظور، نخست باانتخاب و مقایسه 20 نمونه از قالی های بافته شده در 10سال اخیر در دو شهر اصفهان و تبریز با همان تعداد ازقالی های 40 تا 60 سال قبل این دو شهر، تغییرات احتمالیبه وجود آمده در طرح، نقش و رنگ این قالی ها موردمطالعه قرار گرفت. نتایج نشان دادند انحراف از مبانیطراحی سنتی در قالی های معاصر تبریز مشهود و ازسرعت بیشتری برخوردار است. در مقابل، تغییر این مبانیدر قالی های اصفهان در چهارچوب اصول و قواعد طراحیسنتی بوده است و روند طبیعی خود را دنبال می کند. درادامه، با استفاده از نظریه ساخ تیابی آنتونی گیدنز، دلایلتداوم و تغییر در مولفه های هویتی قالی های این دو شهربررسی شد. یافته های پژوهشی نشان دادند، هر گونه تغییردر قواعد و منابع انجام کنش در هر یک از مکاتب طراحیقالی ایران، تغییر در کلیت آن نظام را در پی خواهد داشت.از این رو، ثبات قواعد و منابع کنش در اصفهان باعثتداوم مکتب طراحی کلاسیک ایران در این شهر و سیالیتقواعد و منابع در تبریز باعث تغییرات متوالی در مکتبطراحی قالی این شهر شده است. این پژوهش از نظرراهبرد از نوع کیفی و به لحاظ هدف کاربردی است کهبه شیوه توصیفی- تحلیلی و با استفاده از منابع کتابخانه ایو داده های حاصل از مطالعات میدانی نگارندگان به انجامرسیده است.

ساخت یابی، نظام طراحی قالی ایران، تحلیل جامعه شناختی، قواعد و منابع، اصفهان، تبریز