رضا محسن زاده - محقق مرکز تحقیقات و آموزش تیرتاش
مجتبی احمدی - محقق مرکز تحقیقات و آموزش تیرتاش

با توجه به بالا بودن هزینه کارگری در تولید توتون، استفاده از گرمخانه مدرن و کاست شانهای و بالا بردن سطح مکانیزاسیون یکی از راه های اساسی در کاهش هزینه تولید و پایداری کشت توتون در ایران است. بعلت گرانی دستگاه های وارداتی بسیاری از کشاورزان از گرمخانه های سنتی و روش دستی جهت تولید توتون استفاده می کنند. این مطالعه جهت تعیین مناسبترین قدرت فن، کاهش هزینه های تولید، بهبود کیفیت، تعیین مشکلات و مزایای روش گرمخانه مدرن با 4 تیمار و و 4 تکرار در مرکز تحقیقات و آموزش تیرتاش در سال 1393 اجرا گردید. گرمخانه ها دارای طول 365، عرض 200 و ارتفاع 240 سانتیمتر بودند. فاصله بین ردیفها حدود 40 سانتیمتر در نظر گرفته شدند. سه نوع فن با قدرتهای جابجایی هوا 8000 ، 12000 و 18000 متر مکعب بر ساعت در گرمخانه های مدرن استفاده شدند. تیمار گرمخانه سنتی به همراه روش سوزنزنی دستی بعنوان تیمار شاهد در نظر گرفته شد. زمانهای رنگآوری، پژمردگی، خشکانیدن دمار و پهنک برای کلیه گرمخانه ها یکسان بود. صفاتی همچون متوسط قیمت توتون، تعداد کارگر، ساعت کار، درآمد خالص، مصرف انرژی و هزینه کل ثبت شدند. نتایج نشان داد که استفاده از گرمخانه مدرن و روش کاستزنی برگ موجب کاهش هزینه های تولید، تعداد کارگر، ساعت کار، مصرف انرژی شده و درآمد خالص، بهرهوری و ایمنی را افزایش میدهد . تعداد کل کارگر در روش استفاده از گرمخانه مدرن و روش کاستزنی حدود 163 نفر در هکتار و در روش سنتی 220 نفر در هکتار بود. تیمار گرمخانه مدرن با فن 12000 مترمکعب و روش کاستزنی برگ سبز بهترین تیمار بود. این نوع گرمخانه را میتوان برای خشکانیدن و فرآوری محصولات کشاورزی مانند گیاهان دارویی، غلات، حبوبات، میوه و سبزی استفاده کرد.

توتون، کاست شانه ای، گرمخانه، فرآوری، فن