مهسا تیرگریان - دانشجوی کارشناسی ارشد فناوری معماری بایونیک، دانشکده معماری و هنر، دانشگاه کاشان، ایران
حمیدرضا فرشچی - استادیار گروه تکنولوژی معماری، دانشکده معماری و هنر، دانشگاه کاشان

فضاهای شهری، مکان هایی هستند که به عموم شهروندان تعلق داشته و با حضور انسان و فعالیت های او معنا می یابند. امروزه بهبود کیفیت فضاهای شهری با گسترش فناوری ارتباطات و اطلاعات و افزایش تقاضای عمومی، به ضرورتی انکارناپذیر تبدیل شده است. از این رو، دستیابی به راهکارهای مناسب، بهینه و پایدار در این زمینه، از دغدغه های اصلی معماران به شمار می آید.بشر در طی هزاران سال توانست با نبوغ بی نظیر خود، ابزارها و راهکارهایی برای حفظ حیات خویش پیدا کند، اما در این میان هیچ پدیده ای را زیباتر، به صرفه تر، ساده تر و متنوع تر از آنچه که در طبیعت رخ می دهد، نیافت. طبیعت با استفاده از کمترین انرژی و مصالح، همیشه بیشترین کارایی را پدید آورده است و همواره فرم هایی را انتخاب می کند که بیشترین تطابق را با محیط استقرار خود ایجاد نموده اند. تجزیه و تحلیل عملکرد مورفولوژیکی مکانیزم های حرکتی گیاهان، رویکردی امیدوارکننده برای تولید ایده و بهینه سازی در زمینه معماری و طراحی فضاهای شهری می باشد. در این مقاله سعی شده است با رویکرد بایونیکی به یافتن پاسخ های ملهم از طبیعت برای طراحی فضاهای شهری خلاقانه، پاسخگو و بهینه پرداخته شود و در این مسیر با استفاده از فرآیندی سلسله مراتبی و علمی، به یافتن الگوهای مناسب، استخراج ایده ها از این الگوها و ارایه ی مثال های عملکردی پرداخته شده است. مقاله ی حاضر با بررسی اصل فلکتوفین نشان می دهد که گیاهانی مانند گل مرغ بهشتی می توانند به عنوان منبع ایده برای مکانیزم های ارتجاعی جدید عمل کنند و از آنها برای سیستم های باز و بسته شونده در طراحی فضاهای شهری همچون سایه بان های متحرک استفاده گردد.

فضاهای شهری؛ بایونیک؛ مکانیزم ارتجاعی خم شونده؛ فلکتوفین؛ فرآیند بالا به پایین