عباس محمدیان - دانشیار زبان و ادبیات فارسی دانشگاه حکیم سبزواری،
مریم غفاری جاهد - دانشجوی دکتری زبان و ادبایت فارسی دانشگاه حکیم سبزواری،

امر به معروف و نهی از منکر در اسلام از فروعات دین و جزو واجبات است. در تعالیم متصوفه، مرید به عنوان شخصی که پیرو بیچون و چرای گفتار و رفتار شیخ است، باید ملتزم به دستورات وی باشد و امر و نهیهای او را گردننهد. با توجه به اینکه نحوه رفتار و گفتار پیر و مراد در تربیت مرید اهمیت دارد، در این پژوهش به روش تحلیلی-توصیفی و آماری، افعال امر، نهی و نفی کتاب کشف المحجوب هجویری مورد بررسی قرار گرفته است. برای اخذ نتیجه بهتر، در چهار اثر عرفانی دیگر: کیمیایسعادت، رساله قشیریه،طبقاتالصوفیه و دیوانحافظ نیز برخی واژگان که مبین دیدگاه مثبت و منفی مولفان بوده بررسی و با کشف المحجوب مقایسه گردیدهاست. داده های پژوهش نشان میدهد، هجویری در این کتاب روش متعادلی را به کار گرفته و در اغلب موارد از امر و نهی مستقیم پرهیز کرده است، به طوری که شمار افعال امر و نهی در این کتاب بسیار اندک است و نسبت به سایر افعال بسامد چندانی ندارد. در مقایسه با سایر کتب نیز، همین ویژگی به مشاهده میشود و کشفالمحجوب در برابر کیمیای سعادت، که کتابی مبتنی بر بایدها و نبایدهاست، کمتر به این مقوله پرداختهاست.

کشف المحجوب، افعال امر و نهی، افعال متقابل، مثبت اندیشی