زهرا حسینی - دکتری فرهنگ و زبان های باستانی ایران، مدرس دانشگاه

مادیان هزار دادستان یا مجموعه هزار قضاوت، تنها نسخه خطی ناقص موجود از چندین مجموعه حقوقی دوره ساسانیان، در نیمه نخست قرن هفتم میلادی گردآوری شده است. اثری ارزشمند که دری از نظام حقوقی دوره ساسانیان را به روی ما می گشاید. نباید تصور شود که در آن، انواع ازدواج دسته بندی و حقوق هر کدام تدوین شده است. زیرا که اساسا این کتاب، حقوق مدون نیست، بلکه مجموعه ای از احکام صادره در دادرسی های جامعه مدنی عهد ساسانی است که برای حقوقدانان نوشته میشد تا در دعاوی مشابه،داوران با استناد به آن حکم کنند. پرسش مقاله این است که در احکام حقوقی مادیان چند نوع ازدواج را میتوانیم بازیابیم چه هدفی در شکلگیری گونه های ازدواج دنبال میشود آیا تعدد زوجات نیز وجود داشته است در بررسی انجام شده، هشتگونه ازدواج به دست آمد، با شناخت وظایف هر ازدواج، اهداف آن نیز مشخص شد؛ تعدد زوجات هم وجود دارد. احکام موجود نشان داد که از نظر قانون، ازدواج با هر عنوان مورد احترام و حمایت است؛ زیرا تشکیل خانواده و فرزندآوری، نوعی قدرت و توانمندی و آرامش در پی دارد، که در دین به آن سفارش شده است. مسیولیت پذیری خانوادگی- اجتماعی، مراقبت و حفظ پیوند خویشاوندی بنابر آموزه های دینی و در نهایت رسیدن به آرامش و شادی در جهان مادی و معنوی، آن انگیزه تلاشی است که سرنوشت جامعه مدنی دوره ساسانی را به هم پیوند زده است.

ساسانیان، متون فارسی میانه، مادیان هزار دادستان، حقوق خانواده، انواع ازدواج و تعدد زوجات