تهمینه دانیالی - گروه جغرافیا، دانشکده علوم انسانی، دانشگاه آزاد اسلامی واحد یادگار امام خمینی (ره) شهرری، تهران، ایران
نعمت حسین زاده - دانشجوی دکترای جغرافیا و برنامه ریزی شهری دانشگاه آزاد اسلامی واحد یادگار امام خمینی(ره) شهر ری
حسن لطفی طلب - کارشناس ارشد جغرافیا و برنامه ریزی شهری دانشگاه آزاد اسلامی واحد یادگار امام خمینی(ره) شهر ری

تحولات شتابان شهرنشینی در ایران موجب بروز مشکلاتی در ابعاد گوناگونی گردیده است و عدم توان پاسخگویی محیط های شهری به مسایل ایجاد شده، موجب گردید تا حریم شهرها در معرض رشد ناموزون شهرها و هجوم کاربری های شهری قرار گیرند. کلان شهر تهران در رابطه با مسایل مذکور در نواحی پیرامونی(محدوده حریم) با چالش های متعددی روبروست که علاوه بر منطقه کلان شهری تهران، قلمرو ملی را نیز تحت تاثیر قرار می دهند. تحولات گذشته و چالش های موجود موجب گردیده که نوعی ناپایداری در ابعاد مختلف زیست محیطی، اجتماعی- فرهنگی، سیاسی- امنیتی، اقتصادی، کالبدی و فضایی و... در این محدوده حاکم گردد که محدوده حریم تهران را به مسیله ای محلی و ملی بدل می سازد. از این منظر ضرورت برنامه ریزی برای محدوده حریم تهران مطرح می گردد. برهمین اساس هدف اصلی پژوهش حاضر مدیریت یکپارچه حریم در کلانشهر تهران با استفاده از تجارب سایر کشورهای جهان و با تاکید بر ایجاد کمربند سبز می باشد. روش پژوهش توصیفی- تحلیلی و نوع آن کاربردی می باشد. برای رسیدن به این هدف ابتدا مفهوم کمربند سبز و نمونه های اجرایی آن در کشورهای خارجی پرداخته و سپس راهبردها و تجربه های جهانی مدیریت حریم برای شهر تهران مشخص شد. نتایج پژوهش نشان می دهد رشد و گسترش تهران، مشکلات عدیده ای مانند استقرار صنایع مزاحم و آلاینده و تعدد و تراکم بالای اسکان های غیررسمی در محیط پیرامون شهر را موجب شده و وجود مدیریت های متعدد و عدم هماهنگی برنامه های توسعه نقاط جمعیتی پیرامون شهر تهران، به این مشکل دامن زده است. در نتیجه امکان سنجی ایجاد کمربند سبز به عنوان یکی از سیاست های محدود سازی رشد شهری در محدوده حریم شهر تهران، از راهکارهای اساسی کنترل حریم می تواند باشد.

مدیریت راهبردی، حریم، حریم تهران، کمربند سبز