عاطفه صداقتی - پژوهشگر دوره دکتری دانشگاه هنر اسلامی تبریز، عضو هییت علمی گروه مهندسی شهرسازی دانشکده هنر دانشگاه بجنورد، ایران

آغاز دوران معاصر ایران، با حکومت قاجاریان شروع می شود. در این دوره هرچند ایران از بسیاری جهات چهره سنتی و قدیمی خود را حفظ می کند و چه بسا در برخی زمینه ها نسبت به وضعیت قبل از این دولت رکود نیز دارد، اما در حال گذار به سوی دنیای مدرن نیز می باشد. از این دوره در تاریخ ایران است که نمونه های شهرسازی مدرن (مدیریت شهری) در ایران یافت می شود. شهر در جستجوی آن است تا چهره ای نو بیابد و خود را با تدبیری نو متحول سازد. بنابراین در این دوره شاهد جایگیری ساختمان ها با عملکردهای جدید در دل کالبد قدیم هستیم. شاهد اصلاحات مختلف از جمله مالی- اداری هستیم. فرآیندهای نو شدن در حال وقوع است. کهنه و نو مفاهیم خود را در کنار هم در بطن شهر قاجاری باز می یابند. در این بین شاید این تغییر و تحول سریع تر به وقوع می پیوست و مصداق می یافت اگر اصلی ترین دل نگرانی مدیریت شهری بیشتر، منافع جمعی مردم بود. مقاله حاضر با توجه خاص به کتاب ایران در عصر قاجار ، بعد از طی مسایل مختلف پیرامون اوضاع سیاسی، حکومتی، اجتماعی و مملکتی دوره قاجار، از آنجا که بیشتر در جستجوی وضعیت شهر و شهرسازی در این دوره با تاکید بر ملاحظات مدیریت شهری است، به این نکته می رسد که مظاهر شهر- تحول ، شهر- تقلید و شهر- نو در مدیریت شهری شهر قاجاری در حال بروز یافتن است.

شهر، شهرسازی، دوران قاجار، مدیریت شهری