گیلدا دقیقی ماسوله - دانشجوی کارشناسی ارشد مهندسی معماری، دانشکده معماری و هنر، دانشگاه گیلان، رشت، ایران
مژگان خاکپور - استادیار گروه معماری، دانشگاه گیلان، رشت، ایران

فهم اثر معماری مستلزم شناخت همه جانبه زمینه ی آن است زیرا زمینه هم بر کالبد و هم فعالیت ها تاثیر مستقیم دارد. این شناخت را می توان از دو جنبه مورد بررسی قرار داد؛ بررسی شرایط طبیعی و جغرافیایی و شرایط انسان-ساخت که شامل ارزش های سمبلیک، اعتقادی- فرهنگی، تاریخی، اجتماعی و اقتصادی است. آنچه در این مقاله مورد توجه قرار گرفته، تاثیر این عوامل بر نوع ارتباط بین فضاها است. به واسطه شرایط آب وهوایی و ویژگی های فرهنگی گیلان، به نظر می رسد فضاها از عرصه عمومی آن، یعنی فضاهای محله، تا خصوصی ترین بخش آن شامل اتاق ها و فضاهای بسته، دارای تداومی است که توسط عناصر مرزی بین فضاها بوجود آمده است. این عناصر آنها را به یکدیگر پیوند داده و سلسله مراتبی از فعالیت ها را منجر می شود. سوال این پژوهش بر این مبنا است که آیا ارتباط بین فضاها و تداوم فضایی در معماری سنتی شهر رشت متاثر از قابلیت های برخاسته از زمینه است این تحقیق، توصیفی-تحلیلی است که از زمره پژوهش های کیفی محسوب می شود. گردآوری اطلاعات آن بر مبنای مطالعات کتابخانه ای و بررسی مشاهدات میدانی شکل گرفته و اطلاعات از طریق تحلیل محتوا و مستقل از مستندات عددی و در فرایند قیاس، مورد بررسی قرار گرفته است. در این پژوهش ابتدا با توجه به تاثیر قابلیت های بستر بر کالبد معماری سنتی شهر رشت، نمونه هایی از بناها انتخاب شده و عناصر کالبدی موجد تداوم فضا، مورد مداقه قرار گرفته و تاثیر قابلیت های برخاسته از زمینه بر آنها بررسی شده است. یافته های تحقیق حاکی از آن است که این قابلیت ها موجب شکل گیری عناصر کالبدی و الگوهای رفتاری می شود که می تواند بر نوع ارتباط فضا و تداوم آن در معماری سنتی شهر رشت، شامل تداوم حسی و تداوم فیزیکی بین فضاها، تاثیر بگذارد.

قابلیت های زمینه، ارتباط فضایی، معماری سنتی، بافت قدیم شهر رشت