فایزه طاهریان و امینیان - دانشجوی کارشناسی ارشد مهندسی معماری دانشگاه آزاد اسلامی واحد دماوند ایران
افشین قربانی پارام - عضو هییت علمی دانشگاه آزاد اسلامی واحد دماوند

با رشد جمعیت مردم ناچار به زندگی در شرایط آب و هوایی سخت تری شدند و به احتمال بسیار، تهویه ی طبیعی ملهم از فرم های خاص ساختمان ها و تجهیزاتی است که در این نواحی به کار رفته است. نمونه های اولیه ی تهویه ی ساختمان نیز ممکن است از طبیعت الهام گرفته شده باشد به طور مثال، موریانه ها در ساخت لانه های خود اصول اساسی سیستمی تهویه ی دودکشی را به کار می برند. یکی از اجزای بناهای بومی ایران در اقلیم گرم بادگیر است که بعنوان یک سیستم سرمایشی ایستا، تهویه مطبوع را با استفاده از انرژی تجدیدپذیر باد فراهم می آورده است بادگیر از شاهکارهای معماری ایران محسوب می شود که در مرتفع ترین بخش بنا یا به عبارتی اولین قسمتی که در معرض تخریب قرار دارد، ساخته می شده است. استفاده از بادگیر از سنوات بسیار قدیم در ایران متداول بوده است. بادگیرها با اشکال مختلف در شهرهای مرکزی و جنوب ایران ساخته شده که هرکدام بر حسب ارتفاع و جهت باد مطلوب، طراحی و اجرا شده اند. محور اصلی پژوهش بر بررسی توصیفی تحلیلی استوار است و نتایج آن با استفاده از منابع کتابخانه ای که به بررسی عملکرد بادگیرها و نقش باد در آن، در معماری بناهای شهرهای کویری ایران پرداخته اند، حاصل شده است.

شهرهای کویری، معماری، بادگیر، اقلیم گرم، باد