رضا کاکاوند - کارشناس اقلیم شناسی اداره کل هواشناسی استان قزوین

دراین طرح جهت ایجاد ارتباط بین سیستم های جوی مولد سیلابهای حداکثر حوضه آبخیز جاجرود با عوامل فیزیکی زیرحوضه های آن ، ابتدا 19 پارامتر فیزیوگرافیک 11واحد هیدرولوژیک حوضه جاجرود استخراج وبر اساس تکنیک تجزیه عاملی (Factor Analysis ) روابط بین آنها تحلیل گردید .بدین شکل فرضیه تأثیر مساحت وشکل زیرحوضه ها برهیدروگراف آنها به طریق آماری مورد تحقیق قرار گرفت. نتیجه اینکه درزیرحوضه های کوچک ومتوسط متغیرهای ارتفاع وضریب گردواری تأثیرگذار بوده درحالی که ویژگی های محیط ، طول رودخانه اصلی ، فاکتور شکل درزیر حوضه های بزرگ نقش مهمتری داشته اند. همچنین با ناحیه بندی ) Cluster Analysis ) ، زیرحوضه ها را به خوشه های متجانس درآورده به گونه ای که مشاهدات هرگروه به یکدیگر شبیه ومشاهدات گروههای مختلف نسبت به یکدیگر کمترین شباهت را داشته اند.برای شناخت شرایط یارندگی ونقش آن بر شکل هیدروگراف به بررسی منشاء رطوبتی رگبارهای منجر به دبی های اوج درحوضه جاجرود با انتخاب 6 توفان از میان رگبارهائی که ماکزیمم دبی لحظه ای سالانه راباعث شده پرداخته وبا تهیه جداول مساحت – ارتفاع بارندگی ومنحنی های DAD ونقشه های همباران ، متوسط بارش درتداوم های مختلف وتوزیع رگبار برسطح حوضه تهیه شده است.همچنین با مطالعه نقشه های سطوح مختلف جوی وداده های ایستگاههای سینوپتیک منطقه ، معلوم گردید که بارشهای کوتاه مدت از منطقه مدیترانه یا دریای سیاه به منطقه رسیده وهسته های بارش را بر شمالغرب حوضه متمرکز نموده اند . همچنین روشن شد که بار شهای چند روزه وسنگین منطقه مورد مطالعه درنتیجه تقویت وتشدید فعالیت مرکز چرخند مدیترانه ای وادغام با مرکز چرخند سودانی می باشند. بارشهای نوع اخیر ، ضمن اینکه از یکنواختی بیشتری درتوزیع بارش درسطح حوضه برخورداربوده ، شدت کمتری نیزداشته اند. درپایان با ترسیم هیدروگرافهای طبیعی ، هیدروگراف واحد وهیدروگراف S ، امکان استفاده از آنها برای رگبارهائی با خصوصیات سینوپتیکی مشابه فراهم گردید.

تجزیه عاملی ، مساحت و شکل زیرحوضه ها ، ناحیه بندی ، هیدروگراف ، دبی های اوج