منصوره ایروانی - دانشجوی دکترای مهندسی صنایع دانشگاه خواجه نصیرالدین طوسی
رضا بشیرزاده - عضو هیات علمی دانشکده صنایع دانشگاه خواجه نصیرالدین طوسی
محمدجعفر تارخ - عضو هیات علمی دانشکده صنایع دانشگاه خواجه نصیرالدین طوسی

چالش امروزه مدیران و سیاست گذاران حمل و نقل برآورده سازی تقاضای روزافزون و مشکلات خاص این صنعت است. در این زمینه دو رویکرد متفاوت وجود دارد: افزایش تامین و یا مدیریت تقاضا. رویکرد افزایش تامین هم با محدودیت های مالی و مکانی مواجه است و هم رویکرد پایداری محسوب نمی شود زیرا نه تنها مشکلات ناشی از ترافیک ( آلودگی هوا و صدا) را حل نمی کند بلکه بر شدت آنها نیز می افزاید. از طرف دیگر، رویکرد مدیریت تقاضای سفر (روش هایی برای کاهش تقاضای کل و یا انتقال تقاضا از روش های آلاینده تر به کم آلاینده تر)هم به دلیل کم هرینه تر (و نوعا درآمدزا) بودن برای دولت ها و سرویس دهنده های حمل و نقل جذاب تر هستند و هم به عنوان راهکاری موثر در جهت کاهش آلودگی هوا، روشی پایدار محسوب می شوند. قیمت گذاری مسافرت یکی از این روش هاست. اما مساله مهم این است که جامعه تا چه حد در مواجهه با این روش ها آنها را می پذیرد و میزان مقبولیت آنها در بین مردم چه قدر است در این مقاله ابتدا با توجه به مرور ادبیات چارچوبی برای عوامل موثر بر مقبولیت پایدار قیمت گذاری ارایه می شود و سپس مقبولیت یک روش قیمت گذاری (طرح عوارض (جریمه) خودروهای تک سرنشین در محدوده طرح زوج و فرد فعلی)به عنوان یک راهکار مطرح در جهت کاهش آلودگی هوا در تهران،با استفاده از پرسشنامه ای که به روش رجحانات بیان شده تنظیم شده است بررسی می گردد. نتایج حاصل نشان می دهد که مقبولیت اقتصادی،اجتماعی و محیطی این طرح بین مردم به ترتیب %42، %67 و %79 می باشد و با تعیین عوارض 20 هزارتومان برای خودروهای تک سرنشین %25 افراد سفر خود را با حمل و نقل همگانی انجام خواهند داد و در صورت افزایش عوارض تا صد هزار تومان میزان استفاده حمل و نقل همگانی با رسیدن به %61 روندی افزایشی خواهد داشت.

مدیریت تقاضای حمل و نقل؛ مقبولیت قیمت گذاری؛ رجحان بیان شده؛ طرح عوارض خودرو تک سرنشین؛ پایداری