مژده حافظی - دانشجوی دکتری، گروه فیزیک فضا، موسسه ژیوفیزیک دانشگاه تهران
بهاره باستانفرد - دانشجوی دکتری، گروه فیزیک فضا، موسسه ژیوفیزیک دانشگاه تهران
سمانه ثابت قدم - استادیار، گروه فیزیک فضا، موسسه ژیوفیزیک دانشگاه تهران
عباسعلی علی اکبری بیدختی - استاد ، گروه فیزیک فضا، موسسه ژیوفیزیک دانشگاه تهران

عوامل مختلف در کاهش میدان دید افقی به عنوان یکی از نشانگرهای آلودگی هوا نقش موثری دارند. یکی از این عوامل جریانهای جوی محلی و گردشهای مقیاس همدیدی چون کم فشارها و پرفشارهای سطحی است. در این پژوهش رابطه بین کم (پر) فشارهای سطحی با میدان دید افقی در میانگین بلندمدت 1958 تا 2008 بررسی شده است. در این راستا از داده های روزانه با گام زمانی 6 ساعته فشار تراز دریا متعلق به مرکز ملی پیش بینی محیطی و اطلاعات ایستگاه همدیدی فرودگاه مهرآباد تهران استفاده شده است. با استفاده از پالایه هواشناسی و تعیین صدک برای داده های دید، اثر آلودگی بر روی این داده ها برجسته شده است. سپس با استفاده از برنامه ای که به منظور تعیین موقعیت مکانی و مقادیر کمی مراکز کم فشار و پرفشار نوشته شده، تعداد رخداد کم (پر) فشارهای سطحی در محدوده 37-34 درجه شمالی و 54-48 درجه شرقی تعیین شده است. میانگین بلندمدت فشار سطح نشان میدهد کمینه بسامد رخداد کم فشارهای سطحی و پرفشارهای سطحی به ترتیب در تابستان و زمستان رخ می دهد. در این دوره میانگین تعداد رخداد پرفشارهای سطحی به مراتب بیش از تعداد کم فشارها می باشد. بررسی روند تغییرات بلندمدت سالانه، کاهش بسامد کم فشارها و افزایش بسامد پرفشارها را در دوره مطالعه نشان میدهد که با روند کاهشی شاخص دید ضعیف همراه است. گرچه افت و خیزهای بسیاری حتی به طور سالانه در کاهش یا افزایش رخداد کم (پر) فشارها و ارتباط آن با افت دید وجود دارد، اما همچنان تعداد رخداد پرفشارها در هر سال بر تعداد رخداد کم فشارها برتری داشته و به نظر می رسد زمینه را برای افت دید و بروز دوره های آلودگی به ویژه در فصل سرد سال فراهم کرده است.

کم(پر) فشار سطحی؛ کیفیت هوا؛ دید افقی؛ تغییرات بلندمدت