تعیین میزان مشارکت منابع احتراق فسیلی و غیرفسیلی در کربن سیاه موجود درهوای تهران با استفاده از تحلیل داده های دستگاه اتالومتر

منبع اصلی انتشار کربن سیاه در مناطق شهری، احتراق سوختهای فسیلی و غیر فسیلی است. در اکثر نقاط دنیا، احتراق چوب و خودروهای دیزلی بهعنوان مهمترین منبع انتشار کربن سیاه شناخته میشوند. عمده ناوگان خودروهای دیزلی شهر تهران را اتوبوسها و کامیونهای فاقد فیلتر دوده تشکیل میدهد. این خودروها مقادیر زیادی کربن سیاه (BC) وارد جو تهران میکنند. امروزه متداولترین دستگاه برای اندازه گیری غلظت کربن سیاه، دستگاه اتالومتر است که اساس کار آن، اندازه گیری میزان جذب نور توسط ذرات کربن نشسته روی یک فیلتر، در طول موجهای مختلف میباشد. با تحلیل مقدار نور جذب شده در دو طول موج نزدیک-فرابنفش و نزدیک-زیرقرمز، که از داده های اتالومتر قابل استخراج است، میتوان میزان مشارکت منابع فسیلی (ترافیکی) و غیرفسیلی (احتراق چوب) را در یک نمونه کربن سیاه محاسبه نمود. در این مطالعه، نخستین داده های بهدستآمده از دو دستگاه اتالومتر نصبشده در دو ایستگاه سنجش کیفیت هوا، متعلق به شرکت کنترل کیفیت هوای تهران (ایستگاه دانشگاه شریف و ایستگاه ستاد بحران)، مورد مطالعه قرار گرفتهاست. بنابر نتایج بهدستآمده، بین %80 الی %90 نمونه های جمعآوریشده در هر ایستگاه مربوط به منابع ترافیکی (خودروهای دیزلی) است و در این بین، ایستگاه ستاد بحران بیشتر تحت تاثیر منابع فسیلی قرار دارد. نمای آنگستروم محاسبه شده، بهترتیب برای ایستگاه دانشگاه شریف و ستاد بحران، برابر با 0/0131/127 ± و 1/061 ± 0/015 میباشد. نزدیکی این نما به مقدار واحد بهمعنای غلبه منابع ترافیکی به منبع احتراق چوب است. نمودارهای -24ساعته بهدستآمده برای غلظت متوسط کربن سیاه در هر دو ایستگاه، بهخوبی منعکسکننده ممنوعیت رفتوآمد خودروهای سنگین دیزلی در طول روز میباشد، بهطوریکه بیشینه غلظت کربن سیاه در یک شبانهروز، بین ساعات 2 الی 6 صبح مشاهده میشود.

کلیدواژه ها:

کربن سیاه ، سهم بندی ، احتراق چوب ، منبع ترافیکی ، نمای آنگستروم