منصور انصاری - استادیار پژوهشکده امام خمینی (س) و انقلاب اسلامی
سعید نظری - کارشناسی ارشد اندیشه سیاسی در اسلام، پژوهشکده امام خمینی (س)

در این پژوهش تلاش بر این است تا دو مفهوم مهم اندیشه سیاسی یعنی عدالت و آزادی را در اندیشه های سیاسی امام خمینی(س) به گونه ای مورد بررسی قرار دهیم که در پایان نه تنها آگاهی روشنی از چیستی این دو مفهوم کلیدی (عدالت و آزادی) در اندیشه سیاسی ایشان به دست آورده باشیم، بلکه اهمیت، جایگاه و نسبت این دو مفهوم نسبت به همدیگر، در اندیشه سیاسی حضرت امام برای ما روشن شود. آزادی به عنوان یکی از موضوعات و مفاهیم اصلی هر اندیشه سیاسی می باشد که می تواند به آن اندیشه جهت بدهد. عدالت نیز به عنوان یک اصل خدشه ناپذیر در اندیشه سیاسی امام خمینی، زیربنای بسیاری دیگر از مفاهیم را شکل می دهد. موضوع پژوهش از بعد نظری دارای اهمیتی تاریخی است، زیرا از دیرباز و در تاریخ اندیشه سیاسی همواره بر سر چندین مفهوم کلیدی، گفتگو و اختلاف نظرهای بنیادین وجود داشته است. اهمیت نسبت آزادی و عدالت بدان جهت است که در بعد نظری؛ ترکیب و سازش عدالت با آزادی با توجه به ریشه ها و بنیان های شکل گیری، امری است بسیار دشوار. از نظر علمی نیز اهمیت موضوع قابل انکار نیست زیرا مشخص ساختن نسبت آزادی با عدالت در اندیشه سیاسی امام خمینی(س) نشان دهنده خط مشی انقلاب اسلامی از زمان شک لگیری می باشد، به طور دقیقتر این موضوع نه تنها از بعد انتزاعی دارای اهمیت است، بلکه به عنوان یک مانیفست برای نظام جمهوری اسلامی عمل کرده و میزان انحراف یا پایبندی نخبگان در قدرت را نسبت به اندیشه سیاسی بنیانگذار انقلاب اسلامی، در رابطه با این دو اصل نشان می دهد. بنابراین مشخص ساختن این نسبت می تواند سیاستگذاری در سطح خرد و کلان را باتوجه به اهداف انقلاب اسلامی هموار سازد. این موضوع یک پژوهش جدید در اندیشه امام می باشد زیرا تا به حال از منظر نسبت و اهمیت این دو مفهوم و همچنین جایگاه هرکدام نسبت به دیگری در اندیشه سیاسی امام خمینی(س) کاری جدی صورت نپذیرفته است.

اندیشه سیاسی، عدالت، آزادی، اندیشه سیاسی امام خمینی(س)، اندیشه سیاسی اسلام، اندیشه سیاسی غرب