حسین شعبانعلی فمی - استادیار و عضو هیات علمی دانشگاه تهران
زهرا زارعی دستگردی - دانشجوی کارشناسی ارشد توسعه روستایی دانشگاه تهران
آرزو مختاری حصاری - دانشجوی کارشناسی ارشد توسعه روستایی دانشگاه تهران

در دهه های اخیر ، در سطح جهانی و بویژه در کشورهای در حال توسعه ، به امر گسترش و توسعه فیزیکی شبکه های آبیاری و زهکشی توجه زیادی مبذول گردیده است . اما ، مسئله بهره برداری و نگهداری از این شبکه ها و مشارکت زارعین در امر مدیریت نگهداری و بهره برداری از آنها کمتر مد نظر قرار گرفته است . بر این اساس ، توسعه شبکه های آبیاری با روند توسعه تأمین مالی و مدیریت بهره برداری و نگهداری ، که روند کندتری دارد ، هماهنگ نمی باشد . نتیجه این امر ، راندمان پایین آبیاری و تولید می باشد . بطوریکه ، حاصل این عدم توجه ، در کشورهای در حال توسعه ، کاهش راندمان آبیاری تا میزان 25 الی 30 درصد و تخریب و فرسودگی ساختار فیزیکی شبکه ها بوده است . بمنظور غلبه بر مشکلات موجود در شبکه های آبیاری و زهکشی ، برنامه انتقال مدیریت آبیاری به گروههای آب بران در دستور کار دولت قرار گرفت . از طرف دیگر با توجه به سیاست کلی نظام جمهوری اسلامی ایران مبنی بر استفاده از مشارکت مردمی در کلیه امور و با در نظر گرفتن اینکه در شبکه های آبیاری و زهکشی ، مصرف کنندگان اصلی که همان کشاورزان هستند ،یکی از عوامل اصلی سیستم محسوب می شوند ، بررسی امکانات مشارکت آب بران در مدیریت سیستم و چگونگی آن بسیار ضروری بنظر می رسد. دراین راستادر طی چند سال اخیر در ایران موضوع مشارکت کشاورزان در سمینارها و مقالات علمی در رابطه با مدیریت نظام آبیاری مطرح گردیده و موجبات تغییر سیاست گذاری در رابطه با مدیریت شبکه های آبیاری و زهکشی را فراهم کرده است.

مدیریت شبکه های آبیاری ، انتقال مدیریت ، مشارکت بهره برداران