کانی شناسی، ژیوشیمی و منشا کانه زایی آهن و مس در توالی آتشفشانی- رسوبی هرمز،گنبد نمکی زندان، بندر لنگه

گنبد نمکی زندان در شمال شهرستان بندرلنگه و در پهنه زاگرس قرار دارد. این گنبد نمکی از واحدهای درهم سازند هرمز شیل، مارن و خاک سرخ به سن پرکامبرین تشکیل شده است و در سازندهای میشان (مارن خاکستری و آهکهای رسی)، آغاجاری (ماسه سنگ آهکی و مارنهای سرخ رنگ) و بختیاری (کنگلومرا و ماسه سنگ های آهکی چرتی) برونزد یافته است. در داخل سازند هرمز کانه زایی آهن و مس رخداده است. فراوانترین شکل کانهزایی آهن به صورت لایه های هماتیت- لیمونیت- اولیژیست (خاک سرخ) در واحد H1 است. شکل دیگر کانه زایی آهن با عیار بالا، اما گسترش محدود، مخلوطی از هماتیت و مگنتیت در سنگ های دیابازی ناشی از فعالیتهای ماگمایی در آخرین مرحله تشکیل واحدهای سازنده گنبد نمکی (H4) در منطقه است. کانسنگ آهن منطقه شامل کانه های هماتیت، اسپیکولاریت، مگنتیت، گوتیت و دیگر اکسیدها و هیدروکسیدهای آهن است. کانه زایی مس (پیریت و کالکوپیریت) بهصورت پراکنده در امتداد لایه بندی واحدهای توف و شیل واحد H1 سازند هرمز صورت گرفته است که در اثر فرآیندهای سوپرژن به مالاکیت تبدیل شده است. رابطه معناداری بین میزان فراوانی عناصر با میزان آهن در کانسنگ های آهن وجود دارد؛ به طوریکه با کاهش میزان TiO2، K2O، SiO2 و Al2O3 و افزایش میزان Ni و Cr2O3 مقدار آهن افزایش مییابد. حضور مقادیر کم عناصر نامتحرک در گنبد نمکی زندان و دگرسانیهای پروپلیتیک، سرسیتی و سیلیسی و کربناتی شدن موجود در آن میتواند نشانی از احتمال منشا سیالی شورابهای برای کانسار آهن این گنبد باشد؛ هرچند برای اثبات این مهم احتیاج به بررسی های ایزوتوپی و سیالات درگیر است، این کانسار را میتوان در ردیف کانسارهای نوع VMS طبقه بندی کرد.

کلیدواژه ها:

گنبد نمکی زندان ، سازند هرمز ، کانه زایی آهن و مس ، بندرلنگه