جواد سرخوش - دانشیار دانشگاه الزهرا سلام الله علیها و گروه حقوق دانشگاه آزاد اسلامی واحد تهران شمال
نرجس خاتون منافی پور - دانشجوی ارشد فقه و مبانی حقوق دانشگاه الزهرا سلام الله علیها

یکی از مباحث حایز اهمیت درفقه و حقوق اسلامی، مسیله ی عاقله می باشد. عاقله از ماده عقل به معنای منع و بازداشتن است و در اصطلاح به افرادی می گویند که بار پرداخت دیه را به جای جانی بر عهده می گیرند.بر مبنای فقه اسلامی ، در برخی موارد جنایت خطای محض ، عاقله مسیول پرداخت دیه است. چنین حکمی در ظاهر با توجه به آیات ولا تزر وازره وزر اخری و کل نفس بما کسبت رهینه متعارض با اصل شخصی بودن مجازات می باشد.اما در حقیقت تعارضی در این میان وجود نداشته و درست است که عاقله مسیول پرداخت دیه می باشد ولی این هرگز برای او کیفر محسوب نمی شود. بنابراین نباید آن را حتی استثنا بر اصل شخصی بودن مسیولیت کیفری دانست.

عاقله، ضمان عاقله ،اصل شخصی بودن مجازات،دیه،خطای محض