محسن تراهی - دانشجوی دکتری سازه هیدرولیکی، دانشکده مهندسی عمران، دانشگاه آزاد استهبان
محمدهادی فتاحی - استادیار گروه آب، دانشکده مهندسی عمران، دانشگاه آزاد مرودشت

اخیرا با شناخت خواص آشوبی سیستم های دینامیکی، مطالعات زیادی جهت استفاده از این علم در پدیده های هیدرولوژیکی انجام شده است. هدف از این پژوهش، بررسی آشوب در رودخانه به روش توسعه فضای فاز و تفسیر آنچه که در دیاگرام فضای فاز ترسیم می شود می باشد. بده همین منظور دبی روزانه، هفتگی و ماهانه بند بهمن، واقع بر رودخانه قره آغاج، در بین سال های 1348 تا 1385 مورد بررسی قرار گرفته است. ابتدا بعد تعبیه به روش هندسه سیمپلکتیک برابر با 3 محاسبه گردید. سپس فضای فاز به روش تاخیر زمانی ترسیم گردید. برخلاف روش های پیچیده و محاسباتی مرسوم، کلیه این نتایج با مشاهده و در حداقل زمان حاصل می شود که بقرار زیر است: داده های ماهانه آشوبی تر از داده های هفتگی و روزانه می باشد که نشان می دهد زمان بهینه به یک ماه نزدیکتر است. جریان ثابت رودخانه بصورت روزانه بین دبی 0 تا 140، هفتگی بین دبی 1,5 تا 60 و ماهانه بین دبی 1 تا 23 متر مکعب بر ثانیه قرار گرفته است. نوع جریان رودخانه، ثابت یا فصلی، نیز قابل شناسایی است.

تیوری آشوب، فضای فاز، بعد نهشتن، رودخانه قره آغاج، بند بهمن