مژده جوانشیری - دانشجوی دکتری شهرسازی، مدرس گروه معماری، موسسه آموزش عالی وحدت، تربت جام، ایران
عمیدالاسلام ثقه الاسلامی - استادیار شهرسازی، هیات علمی گروه شهرسازی، دانشگاه آزاد اسلامی، مشهد، ایران

عنوان شهر اسلامی و سعی در اجرای اصول آن برای کشور مسلمان ایران، برخاسته از یک ضرورت و یک نیاز راهبردی است ولی متاسفانه وضعیت نامناسب مساکن موجود، شهرسازی اسلامی را در این کشور اسلامی به چالش می کشاند. مسکن امروزی متناسب با نیازهای سه گانه انسان نبوده و صرفا پاسخگوی نیازهای مادی اهالی است البته آن هم در حد بسیار نازل. حال آنکه اصل سی و یکم قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران، داشتن مسکن متناسب با نیاز، را حق هر فرد می شمارد و دولت را موظف می داند که زمینه اجرای این اصل را فراهم کند. متون اسلامی به عنوان منبع سرشار آموزه ها جهت شکوفایی تمدن بشری، در زمینه مسکن نیز دارای گزاره هایی کاربردی است که از این میان می توان به بهره گیری از مفاهیمی چون عدالت اشاره نمود. در شهر اسلامی، محور تمامی فعالیت ها می بایست معطوف به اصل عدالت باشد و این اصل باید در تمامی عرصه های زندگی و از جمله، مسکن رعایت شود. این تحقیق می کوشد به سوالات زیر پاسخ دهد: مفهوم عدالت در شهر اسلامی در حوزه مسکن چیست و توسط چه مولفه ها و شاخص هایی سازماندهی می شود مساکن شهرهای اسلامی توسط عدالت چگونه و توسط چه مولفه هایی می تواند ساماندهی شود در حقیقت، این تحقیق سعی بر تبیین و معرفی اجمالی برخی ویژگی های مسکن در شهر اسلامی از دیدگاه عدالت اسلامی دارد. پژوهش حاضر بر مطالعاتکتابخانه ای استوار بوده و روش تحقیق در آن از نوع توصیفی تحلیلی و اکتشافی می باشد. طبق نتایج این تحقیق، در شهر اسلامی، عدالت در حوزه مسکن، به برآورده سازی و تعادل بخشی به نیازهای سه گانه انسان توجه نموده تا علاوه بر پاسخگویی به نیازهای مادی، پاسخگوی نیازهای روحی و روانی او نیز باشد و افراد بتوانند ضمن پاسخگویی به نیازهایشان، به تعالی رسیده و سیر الی الله داشته باشند. توجه به امر سکونت به جای تمرکز بر تولید سرپناه موضوعی است که می تواند شرایط عادلانه زندگی را برای انسان ها فراهم آورد.

شهر اسلامی، عدالت اسلامی، مسکن، نیازهای انسان