علی جهانشاهی افشار - استادیار گروه زبان و ادبیات فارسی دانشگاه شهید باهنر کرمان
نسیمه رمضانی سربندی - دانشجوی کارشناسی ارشد ادبیات پایداری دانشگاه شهید باهنر کرمان

مقوله تعهد در هنر و ادبیات که برگرفته از نظریات اندیشمندان غربی به ویژه ژان پل سارتر فرانسوی است، محدود به سده های اخیر نمی شود و سابقه آن در ادب فارسی به همان قرون اولیه ای میرسد که ادبیات در حال رشد و نمو بود. در دین اسلام نیز پایه های شعر متعهد در آیات قرآن بنا گذاشته شده است. تعهد و التزام از اصلی ترین عناصر ادبیات پایداری است؛ چراکه ادبیات پایداری نیز ادبیاتی هدفمند و آرمان گرا و در خدمت انسان، اخلاق، دین و اجتماع است و این از اشتراکات ادبیات متعهد و پایداری است. عنصر تعهد و به تبع آن پایداری، در آثار بسیاری از شاعران و نویسندگان فارسی زبان دیده می شود. یکی از این شاعران، محمدتقی بهار، شاعر و ادیب سرشناس و توانمند معاصر است. مقاله حاضر با بهره گیری از اندیشه صاحب نظران و با تکیه بر دیوان اشعار ملک الشعرای بهار به بررسی عنصر تعهد و انواع آن در شعر این شاعر پرداخته است. یافته های پژوهش نشان می دهد شعر متعهد بهار در چهار دسته انسانی، دینی، سیاسی و اجتماعی تقسیم شده است و هر دسته از این ها، مصادیق و نمونه هایی دارد که در مقاله ذکر شده است.

ادبیات متعهد، پایداری، ملک الشعرای بهار، تعهد دینی، انسانی، سیاسی، اجتماعی