عبدالرسول امیری - دانشجوی دکتری تخصصی گروه معماری، واحد شیراز، دانشگاه آزاد اسلامی، شیراز، ایران
علی مصلی نژاد - دانشجوی دکتری تخصصی گروه معماری ، دانشگاه آزاد اسلامی، شیراز، ایران
حامد مضطرزاده - استادیار گروه معماری، واحد شیراز، دانشگاه آزاد اسلامی، شیراز، ایران

از گذشته تاکنون فضاهای باز در معماری مسکن ایرانی مورد توجه بوده و این ادعا به وضوح در فضاهای باز مسکن گذشته در ایران مشاهده می شود، از آن جمله می توان به هویت فضایی، فرهنگی، اجتماعی، حس تعلق به مکان، توجه به تناسبات، وحدت میان کل و جزء، پایداری، طبیعت محوری و هماهنگی با اقلیم اشاره نمود، همچنین رعایت الگوهای بومی در خلق فضاهای زندگی منطبق با فرهنگ همسازی با طبیعت در اقلیم های مختلف کشور و برای قرن های متمادی شیوه عملکرد معماران در این شهر بوده است. متاسفانه با گذشت زمان و بالاخص با حضور فرهنگ بیگانه در معماری مسکونی، توجه به خلق فضاهای باز پویا و هماهنگ با زندگی ساکنان، به فراموشی سپرده شده و محدود شدن چنین اماکنی به پارکینگ ها، انبارها یا مسیرهای تردد به درون واحدهای مسکونی، عملا به کارگیری فضاهای باز را به عنوان بخشی از محیط زندگی انسان، از مجموعه های مسکونی حذف کرده است. اهداف مقاله:این مقاله در بخش اول به بررسی ویژگی های فضاهای باز در معماری گذشته ایران در دوره زندیه می پردازد و شکل گیری آن را در مسکن تحلیل می کند. در بخش دوم تلاش شده است تا با به کارگیری روش تحقیق کیفی معماری و شهرسازی حاکم در شهر شیراز، با تدوین راه کارها و پیشنهادهای طراحی در فضاهای باز، اصول بیان شده بخش اول در شکل گیری این اماکن را در معماری مسکونی امروزی احیا نمایند.سوالات مقاله:نقش فضای باز در معماری بومی خانه های دوره زندیه چیست آیا این عناصر فضای باز مسکونی می تواند به راه کارها و پیشنهادهای طراحی معماری فضای باز مسکن امروزی مبدل گردد

فضا، فضای باز، مسکن ایرانی، دوره زندیه