ارزیابی پخش سیلاب بر وضعیت اجتماعی واقتصادی حوزه آبخیز جهان آباد تربت جام
- سال انتشار: 1394
- محل انتشار: چهارمین همایش بین المللی سامانه های سطوح آبگیر باران
- کد COI اختصاصی: RWCS04_026
- زبان مقاله: فارسی
- تعداد مشاهده: 609
نویسندگان
مدرس مرکز تحقیقات و آموزش کشاورزی و منابع طبیعی خراسان رضوی (پردیس آموزش)
مدرس مرکز تحقیقات و آموزش کشاورزی و منابع طبیعی خراسان رضوی (پردیس آموزش)
مدرس مرکز تحقیقات و آموزش کشاورزی و منابع طبیعی خراسان رضوی (پردیس آموزش)
چکیده
امروز بحث ارزیابی یک از ارکان اساسی طرح ها و پروژه ها بوده که در جوامع پیشرفته به عنوان ابزاری در جهت سنجش و میزان اثر گذاری طرح ها و برنامه ها با توجه به اهداف منظور شده قبلی در طرح آن عملیات به شمار می رود. طرح های آبخیزداری هم بالطبع از این قاعده مثتثنی نبوده، علی الخصوص با توجه به اهداف چند منظور گسترده جغرافیایی و اثرات محیطی این طرح چه در حوزه عمل (حوزه آبخیزها) و چه در خارج از حوزه و پایین دست. تاکنون متاسفانه اثرات طرح ها و پروژه های آبخیزداری به شکل هدفمند و کمی با توجه به پارامترهای مهم و اساسی در برگیرنده اهداف مشخص مورد ارزیابی دقیق واقع نگردیده است. هدف از این تحقیق وضعیت اجتماعی واقتصادی ارزیابی عملیات اجرایی آبخیزداری و کنترل سیلاب در محدوده مطالعاتی حوزه آبخیز جهان آباد تربت جام بود. نتایج نشان داد آب چاهها در نتیجه اجرای فعالیتهای پخش سیلاب افزایش یافته و به طور میانگین افت سالیانه از 2/1 متر به 1 متر کاهش پیدا کرده است. با توجه به تغییر منفی گرایش مراتع این محدوده هیچگونه افزایش درآمدی برای دامداران منطقه حاصل نشده است. میزان افزایش محدوده های زراعی حفاظت شده از سیلاب که در بالادست آنها عملیات کنترل فرسایش و رسوب و سیلاب انجام شده است ناچیز بود. همچنین اجرای پروژه بر کاهش خسارت ناشی از سیلاب به جهت در مسیر نبودن آن برای روستاهای بالادست و پایین دست موثر نبود. اجرای پروژه پخش سیلاب به طور مستقیم تاثیری در ایجاد درآمد برای مردم منطقه نداشته است. اما با افزایش ذخیره نزولات موجبات افزایش منابع آبی زیرزمینی شده و در طی سالهای آبگیری تاثیراتی قابل توجه در افزایش منابع آبی منطقه داشته است. مطالعات و تحقیقات صحرایی انجام شده در حوزه و مصاحبه با معتمدین محلی منطقه، نشان داد که در طی سالهای اجرای پروژه جمعیت روستاهای جنگاه و رحیم آباد از مهاجرت فصلی برخوردار بوده و نتایج سرشماری دهه اخیر نشان دهنده افزایش جمعیت هر دو ورستا می باشد. نتایج حاصل از محاسبات در بخش توجیه اقتصادی اجرای پروژه نیز نشان داد که میزان درآمد قابل استحصال در پایان عمر مفید عملیات مکانیکی حدود 84/0 برآورد شده است که رقم مذکور، نتیجه قابل قبولی در توجیه اقتصادی پروژه پخش سیلاب نمی باشد. در مجموع مهمترین اثرات ناشی از اجرای پروژه پخش سیلاب در پایین دست، عبارت بودند از: افزایش ذخیره نزولات و نفوذ رواناب در اثر اجرای پروژه های مختلف مکانیکی و در نتیجه افزایش دبی آب چاهها جهت انجام عملیات کشاورزی و باغداری، کاهش میزان رسوب در پایین دست حوزه و جلوگیری از عریض شدن بستر رودخانه، کاهش تقریبی خطرات ناشی از سیلاب در اثر نفوذ رواناب در پایین دست حوزه و خروجی آن و نهایتا بهبود شرایط اکولوژیکی و اکوسیستم منطقه در پایین دست در اثر افزایش نفوذ رواناب و نیز بالا آمدن سطح سفره های آب زیرزمینی ناشی از اجرای عملیات مکانیکی.کلیدواژه ها
پخش سیلاب، جهان آباد تربت جام، مهاجرت روستاییان، مطالعه اجتماعی – اقتصادیمقالات مرتبط جدید
اطلاعات بیشتر در مورد COI
COI مخفف عبارت CIVILICA Object Identifier به معنی شناسه سیویلیکا برای اسناد است. COI کدی است که مطابق محل انتشار، به مقالات کنفرانسها و ژورنالهای داخل کشور به هنگام نمایه سازی بر روی پایگاه استنادی سیویلیکا اختصاص می یابد.
کد COI به مفهوم کد ملی اسناد نمایه شده در سیویلیکا است و کدی یکتا و ثابت است و به همین دلیل همواره قابلیت استناد و پیگیری دارد.