علی محمدباقری - عضو هییت علمی پژوهشگاه صنعت نفت

اکتشاف، ارزیابی و تولید از مخازن نازک لایه نفت و گاز یک چالش اساسی جهانی بوده و نیازمند فناوری های نوین می باشد. در نمونه تیپیک اینگونه مخازن که لایه های نازک ماسه سنگی بصورت متوالی بین لایه های شیلی محصور شده اند، ابزار معمولی پتروفیزیکی متوسطی از خواص ماسه سنگ و شیل را اندازه گیری می کنند. بنابر این نمی توان با نمودارهای معمول پتروفیزیکی این گونه لایه ها را شناسایی و توصیف نمود. در ایران نیز این گونه لایه ها معمولا در حین تولیدیا تست یک میدان شناسایی شده اند اما اطلاعاتی از ضخامت، گسترش و خواص آنها در دسترس نیست. شناسایی و توصیف لایه ها ی نازک ماسه ای نیازمند فناوری ها و تکنیکهای خاص برداشت داده، پردازش و تفسیر داده و نهایتا ارزیابی و توصیف مخزن می باشد. توصیف دقیق این لایه ها به کمک اطلاعات زمین شناسی، ژیوفیزیکی و پتروفیزیکی و مدلسازی و تخمین نفت درجای آنها بکمک فناوریهای نوین از یک سو و راه حل های فناورانه بهینه پیش رو جهت تولید از آنها از جمله چالشهای تولید از اینگونه مخازن می باشد؛ چرا که تاکنون مورد مشابهی در کشور وجود نداشته است. یکی از فناوری های کار آمد در ارزیابی سازند های نازک لایه، نمودار های مقاومت ویژه سه محوره (Triaxial Induction Services) می باشند که مقاومت عمودی و افقی را در اختیار قرار می دهند. با استفاده از این ابزار نمودار گیری، مقاومت عمودی و افقی اندازه گیری شده و آنالیز دقیق انیزوتروپی شیل و ارزیابی سازند های نازک لایه امکان پذیر می باشد. از آنجا که این ابزار مقاومت را به سه جهت و با عمق نفوذهای متفاوت تجزیه می کند، با پردازش این اطلاعات و تلفیق آنها با سایر نمودارهای پتروفیزیکی به کمک روشهای پردازش و تفسیر خاص لایه های نازک و مقاومت پایین، می توان لایه های نازک مخزنی و شیلی را با وضوح بالا از یکدیگر تفکیک وارزیابی نمود. در این مقاله ضمن مرور موارد جهانی استفاده از فناوری های ارزیابی لایه های نازک مخزنی، امکان بکارگیری آن در مخازن نفتی نازک لایه و مقاومت پایین ایران بررسی خواهد شد.

نازک لایه، پتروفیزیک، انیزوتروپی، مقاومت ویژه