علی شرقی - استادیار، دانشکده معماری و شهرسازی، دانشگاه تربیت دبیر شهید رجایی تهران
مهسا اکبری - دانشجوی کارشناسی ارشد مهندسی معماری منظر،دانشگاه تربیت دبیر شهید رجایی تهران
آرزو خان محمدی - دانشجوی کارشناسی ارشد مهندسی معماری منظر،دانشگاه تهران

آثار تاریخی در تمام جوامع به دلیل نقش انکارناپذیری که در تداوم هویت تاریخی ایفا می کنند و از سویی جایگاه حایز اهمیتی که در صنعت گردشگری دارند، همواره موردتوجه بوده اند. این آثار به بهترین نحو ممکن سیر تحولات یک قوم در طول حیاتشان را نمایان ساخته و درعین حال به مثابه عناصر قابل اتکایی امکان تداوم بعد تاریخی و فرهنگی و درک ارزش ها و باورهای یک جامعه را فراهم می آورند. همواره برای حفظ آثار تاریخی ارزشمند مطالعات و تلاش های فراوانی انجام شده، اما کماکان و به طور فزایندهای رویکرد احیای این گونه فضاها به نحوی شده است که منجر به منزوی و تک بعدی شدن این آثار می شود و به ندرت به بعد معناشناسی،فهم محتوا و حفظ هویت بنا آن چنان که درخور آن است، پرداخته می شود؛ درحالی که تداوم حیات این آثار درگرو توجه متعادل به هر دو بعد جسم و روح آن ها است. هدف این پژوهش ارایه راهکاری جهت احیای بناهای تاریخی است. به این منظور و به عنوان نمونه پژوهشی مسجد تاریخانه واقع در شهر دامغان انتخاب شده است . بدین ترتیب در این مقاله با استفاده از مشاهده ها، برداشت های میدانی، مطالعات کتابخانه ای، مصاحبه های تخصصی با مردم بومی و غیربومی شهر دامغان و به استناد تعریف حس مکان و هویت مساجد جوامع اسلامی ، به پاسخ پرسش های تحقیق پرداخته می شود. یافته های پژوهش نشان می دهد میزان حضور و فعالیت های جمعی مردم بومی در تاریخانه به شدت کمرنگ شده و منظر تاریخی این مسجد در نظر اهالی این شهر از حقیقت خود فاصله گرفته است که این مقاله سعی در کشف چرایی آن و ارایه راهکارهایی جهت حل این معضل دارد.

مسجد، حس مکان، احیای بناهای تاریخی، منظر تاریخی، مسجد تاریخانه