سیدحسن موسوی فضل - استادیار پژوهشی بخش تحقیقات فنی و مهندسی کشاورزی، مرکز تحقیقات و آموزش کشاورزی و منابع طبیعی سمنان (شاهرود). سازمان تحقیقات آموزش و ترویج کشاورزی

چرخه اتمسفر می تواند باعث ایجاد تغییرات اقلیمی شده و نوساناتی را در پارامترهای اقلیمی ایجاد نماید. این نوسانات در سراسر جهان در دهه های اخیر نسبتا شدید بوده و منابع آب، خاک، کشاورزی و محیط زیست را تحت تاثیر قرار داده است. شواهد موجود نشان می دهد تغییر یا نوسانات اقلیمی بسیاری از متغیرهای اقلیمی کشاورزی ایران را در چند دهه ی آینده تحت تاثیر قرار خواهد داد. برای آمادگی در برابر اثرات نامطلوب پدیده ی تغییر اقلیم و برنامه ریزی مناسب برای مدیریت منابع آب، کشاورزی و محیط زیست در هر منطقه، بررسی تغییرات پارامترهای هواشناسی در آن منطقه امری لازم و ضروری است. این پژوهش به منظور بررسی روند تغییرات پارامترهای اقلیمی در استان سمنان در طول50 سال گذشته (دوره وجود آمار هواشناسی) انجام شد. در این پژوهش تغییرات متوسط سالیانه پارامترهای درجه حرارت، درجه حرارت حداقل، درجه حرارت ماکزیمم، درصد رطوبت، رطوبت حداقل و حداکثر، ساعات آفتابی و مقدار بارندگی مورد بررسی قرار گرفت. برای این منظور از داده های روزانه ایستگاه های سینوپتیک بیارجمند، شاهرود، دامغان، سمنان و گرمسار استفاده شد. در این پژوهش از آزمون آماری من-کندال در سطح اطمینان 95 درصد جهت بررسی وجود روند در پارامترهای مذکور استفاده شد. نتایج نشان داد تغییرات درجه حرارت حداکثر، حداقل و متوسط درجه حرارت در کلیه مناطق و ایستگاه های مورد مطالعه، دارای نوسانات و جهش های ناگهانی بوده است. این نوسانات به صورت افزایشی بود اما در آن ها روند معنی دار مشاهده نشد. متوسط بارندگی سالیانه در مناطق مذکور دارای نوسانات نسبتا شدید و کاهشی بود. همچنین رطوبت نسبی دارای نوساناتی با شیب منفی، اما ساعات آفتابی و سرعت باد در مناطق مورد مطالعه دارای نوسانات قابل ملاحظه ای نبود. بررسی ها نشان داد پارامترهای اقلیمی استان دارای نوسانات و جهش های ناگهانی بودند اما تغییر اقلیم رخ نداده است. چون این تغییرات در یک دوره زمانی نسبتا طولانی (30 تا 50 سال) رخ داده است، این موضوع بیانگر این واقعیت است که شرایط آب و هوایی استان رو به گرم و خشک شدن است.

پارامترهای هواشناسی، تغییر اقلیم، من-کندال