نازنین میدانچی - کارشناسی ارشد معماری، عضو باشگاه پژوهشگران جوان و نخبگان، دانشکده هنر و معماری، دانشگاه آزاد اسلامی واحدهمدان، همدان، ایران
امیرحسین ایوبیان - کارشناسی ارشد معماری، دانشکده هنر و معماری، دانشگاه آزاد اسلامی واحد بروجرد، بروجرد، ایران
امیرحسین حسینی - کارشناسی ارشد معماری، عضو باشگاه پژوهشگران جوان و نخبگان، دانشکده هنر و معماری، دانشگاه آزاد اسلامی واحد همدان، همدان، ایران
ساناز ترابی - کارشناسی ارشد شهرسازی، دانشکده هنر و معماری، دانشگاه آزاد اسلامی واحد بروجرد، بروجرد، ایران

آنچه از توانبخشی بناهای تاریخی معمولا مورد انتظار است، اعطای عملکرد جدید و انطباق آن با کالبد معماری در قالب یک کارکرد تعریف شده است؛ اما هنگامی که یک اثر تاریخی به دلیل گذشت زمان یا اتفاقات دیگر ویران شده و امکان رجوع به کاربری قبلی آن میسر نباشد، موضوع توانبخشی و گزینش کارکرد سازگار برای آن مطرح می شود؛ مانند برخی از بناهای تاریخی (حمام ها) که در قالب کاربری جدید احیا شده است. به عنوان نمونه می توان به حمام حاجی که در محله حاجی همدان واقع شده است، اشاره کرد که کاربری جدید این بنا در قالب رستوران است. آنچه حایز اهمیت است تاثیر این ساماندهی ها و مرمت ها در محیط به منظور حضور مجدد انسان و تقویت ریشه فعالیت های مردمی و اجتماعی در عرصه فضای شهری و محل است. این مقاله در تعیین چارچوب نظری تحقیق از زوش توصیفی- تحلیلی، برداشت های میدانی و مراجع کتابخانه ای و استنتاج از نظریه های مطرح شده بهره برده و با استفاده از مدل مکان کانتر، که انطباق سه مولفه ی کالبد، فعایت و معنا است، سعی در شناسایی رابطه های بین مولفه های مکان دارد. در نتیجه این مدل امکانی را فراهم می آورد که به بنای تاریخی صرفا به مثابه موجودیتی کالبدی که در روند حفاظت هیچگونه تغییر و تحولی را پذیرا نیست، نگریسته نشود، بلکه با توجه به معانی موجود در بنا، موضوعیت تعیین کارکرد سازگار را حتی در توانبخشی ویرانه های تاریخی که از وضعیت کالبدی و فعالیت مناسبی برخوردار نیستند، نیز پذیرفت.

توانبخشی، باززنده سازی، تغییر کاربری، مکان، بنای تاریخی، حمام