محمود رضایی - کارشناسی ارشد معماری دانشگاه تابناک لامرد
علی شاطرزاده - دکتری شهرسازی اوکراین فارغ التحصیل دانشگاه معماری و شهرسازی بژنواخارکف

ادراک و شناخت انسان از معماری، براساس رابطه ی دو سویه وی با محیط معماری شکل می گیرد،دانش طراحی معماری که هدف خود را دستیابی به (محیط زیست نیکو) برای انسان می داند،در پی شناسایی راه های عمق بخشیدن به این رابطه، بیشتر از دستاوردهای دانش روان شناسی محیط بهره جسته است. اما ادراک، به عنوان یک موضوع معرفت شناختی، ریشه های مفهومی خود را از دیگر حوزه های معرفتی از جمله می توان خاستگاه مفهوم پردازی در زمینه ادراک دانست، هرچند طراحان معماری کمتر از این منظر به ادراک نگریسته اند. این پژوهش با هدف بهره گیری بیشترازاندیشه های فیلسوفان ایرانی در زمینه ادراک، می کوشدکه با روش توصیفی- تفسیری،پژوهش کتابخانه ای در این زمینه با نگاهی پرکاربرد آن در دانش معماری آشکار سازد. موضوع ادراک در منظرسه حقیقت بهم پیوسته یا سه جنبه مرتبط،یعنی جنبه های بصری،ادراکی وتجربی در قالب فرم(بصری)،معنا(ادراکی)وعملکرد(فرایندهای بیولوژیکی واکولوژیکی وتجارب انسانی)در ارتباطات متقابل با یکدیگر جلوه ای از وحدت در کثرت را بوجود می آورند.این سه جنبه هم با قوانین اکولوژی وبیولوژیکی،ونیز با قواعد فرهنگی قابل تعریفند ودر هرحوزه ویا مکان با توجه به شرایط زمانی،فضایی،وزمینه فرهنگی قابل تفسیر وبکارگیرند. وجود نظریه ها متناقض بیانگر ماهیت نظری و حدسی درک ما از فرآیند ادراک است . با وجود این در پاره ای از موارد نیز اشتراک نظرهایی وجود داردکه به این شرح می باشد : ادراک چند بنیانی است ؛ نقش حرکت در ادراک محیط مهم است . قوانین سازماندهی بصری گشتالت نمی توانند اساس ادراک باشند ولی می توانند روشی برای انتظام محیط باشند.ما می آموزیم که با تجربه بین عناصر ریز و عناصر کلی تر پدیده های محیط تمایز قایل می شویم،نحوه نگرش ما به محیط مبتنی بر مقاصد و تجربیات قبلی است.در نتیجه بسیار مهم است که از اغراق آمیز کردن اهمیت معماری و ملاحظات معمارانه در آفرینش مکان، اجتناب شود،همچنین ساختمان ها، خیابان ها و فضاها، منظر سازی سخت و نرم و مبلمان خیابان باید با هم در راستای ایجاد جذابیت بصری و تقویت حسب مکان استفاده شوند.

شناخت ادراک-روانشناسی محیط-ادراک بصری- محیط معماری