زینب علوی - دانشجوی دکتری زبان و ادبیات فارسی،دانشکده ادبیات و علوم انسانی، دانشگاه آزاد سلامی، واحد سبزوار، ایران
عبدالامیر گاطع زاده - گروه روانشناسی، دانشگاه آزاد اسلامی، واحد سوسنگرد، خوزستان، ایران
فاطمه گلچین - کارشناسی ارشد زبان و ادبیات فارسی، دانشکده ادبیات و علوم انسانی، دانشگاه پیام نور، لواسانات ،ایران

نقد ادبی نمی توانست از تاثیر نظریه های تکان دهنده ی مارکس برکنار بماند؛ شمار زیادی از مارکسیست ها به ارایه ی نظریات نوینی در این زمینه پرداختند؛درنتیجه، مفاهیم تازه ای از جمله، قهرمان پروبلماتیک، آگاهی ممکن، شی وارگی وعامل جمعی وارد عرصه ی جامعه شناسی به ویژه جامعه شناسی رمان گردید. فشرده ی این مفاهیم آن است که در نوع ادبی رمان، قهرمان به دنبال ارزش های راستین در جامعه ی شی واره است جامعه ای که ارزش های کیفی پایمال ارزش های کمی شده است واین شکاف میان ارزش های قهرمان وجامعه در نهایت قهرمان پروبلماتیک را به سوی مرگ می کشاند؛ مرگی که تضاد میان فرد وجامعه که از ویژگی های فرم ادبی رمان است را نشان می دهد.همچنین برخی از این مفاهیم بیان گرآن است که خالق اصلی رمان طبقه ی اجتماعی است که جهان بینی آن طبقه ، به وسیله ی نویسنده ، در رمان بیان شده است.اساس کار پژوهش بررسی این مفاهیم در رمان کلیدر، حماسه ی عظیم محمود دولت آبادی، است.

آگاهی ممکن، شی وارگی، قهرمان پروبلماتیک، عامل جمعی ،کلیدر