زهرا گرامی - کارشناس ارشد تاریخ و تمدن ملل اسلامی از دانشگاه تهران
نفیسه سادات اسدی کاخکی - کارشناس ارشد تاریخ و تمدن ملل اسلامی از دانشگاه تهران

تحلیل انتقادی گفتمان یکی از روش های شناخته شده ی مطالعه ی متون است که در حوزه ی ارتباطات، فرهنگ و جامعه به کار می رود. از میان انواع گوناگون این حوزه، روش تحلیل فرکلاف برای پاسخ به مسیله ی این پژوهش یعنی رویکرد سعدی نسبت به ساختار قدرت، مناسب تشخیص داده شد؛ چرا که با استفاده از آن می توان دریافت که آیا گفتمان های موجود در متن به خلق و بازتولید مناسبات نابرابر قدرت میان گروه های اجتماعی می پردازد و یا درصدد ایجاد تغییر در ساختار قدرت است. این هدف در باب اول کتاب گلستان سعدی یعنی در سیرت پادشاهان دنبال شد و متن این باب در سه سطح 1- توصیف زبانی 2- تفسیر بینامتنی و 3- تبیین گفتمانی مورد مطالعه قرار گرفت. مطابق بررسی انجام شده، این نتیجه به دست آمد که سعدی در باب اول دو صدای نسبتا معارض را با هم پیش می برد که یکی به دنبال تثبیت موقعیت و جایگاه شاهنشاهی است و دیگری نگاهی منتقدانه به آن دارد و در نهایت جامعه ی ایده آل سعدی با برقراری عدالت در حق رعیت و تکریم و بزرگداشت شاهان محقق می گردد.

تحلیل گفتمان انتقادی، سعدی، در سیرت پادشاهان