فرزاد حیدری مورچه خورتی - عضو هیات علمی مرکز تحقیقات کشاورزی و منابع طبیعی استان اصفهان
مجید صوفی - عضو هیات علمی مرکز تحقیقات کشاورزی و منابع طبیعی استان فارس

فرسایش آبکندی یکی از علل عمده تخریب اراضی در جنوب شرق ایران است. به منظور تعیین عوامل موثر بر گسترس و رشد طولی آبکنده یازده آبکنده یازده آبکنده در 3 منطقه از استان کرمان شامل بافت راین و راور مورد بررسی قرار گرفت عواملی نظیر مساحت آبخیز و شیب واقع در بالای پیشانی آبکند باران متوسط سالانه و ویژگی های خاک نظیر بافت نفوذپذیری، املاح محلول و ویژگی های مورفومتر یک همراه با پیشروی طولی پیشانی آبکنده اندزه گیری شد. پیشروی طولی آبکنده و حجم فرسایش آبکندی ناشی از پیشروی به عنوان عامل وابسته و عوامل اندازه گیری شد. پیشروی طولی آبکنده و حجم فرسایش آبکندی ناشی از پیشروی به عنوان عامل وابسته و عوامل اندازه گیری شده بعنوان مستقل با استفاده از رگرسیون چند متغیره مورد بررسی قرار گرفتند. نتاج این تحقیق نشان داد که عواملی نظیر درصد رس، حاصلضرب مساحت و شیب آبخیز و عرض پایین آبکنده های منطقه تاثیر معنی داری بر حجم فرسایش آبکندی دارد. سایر عوامل با تاثیر کمتر عبارتند از هدایت الکتریکی طول آبکند، درصد سیلت. رابطه حجم فرسایش آبکندی با عوامل ذکر شده بصورت ذیل است: V=0.18C²­0.009(EC)²+0.09L²+0.004(Sa)²+4.01SinA×S+0.69W²-0.03(Si)²-34.46 V=حجم فرسایش آبکندی(متر مکعب) Si=سیلت(درصد) C=رس(درصد) A=مساحت آبخیز بالای پیشانی آبکند(متر مربع) EC=هدایت الکتریکی(میلی موس بر سانتی متر) S=شیب بالای پیشانی آبکند(درصد) L=طول آبکند(متر) Sa=شن(درصد) W=عرض پایین آبکنده در 50 درصد طول آبکند از پیشانی

آبکند، کرمان، حجم فرسایش، گسترش، مساحت، شیب