هنگامه احمدی نژاد - عضو هیات علمی واحد مشهد

معماری و فرهنگ همواره در طول تاریخ در ارتباطی نزدیک بوده و تاثیرات متقابلی را در این رابطه تجربه کرده اند. حرمت گذاری به جایگاه زن از یک سو و نقش فرهنگ و اعتقادات مذهبی از سویی دیگر در پدیدار شدن محرمیت در معماری سنتی ایران و حفظ حریم های مشخص نقش بسزایی داشته است که موجب شکل گیری گونه ای خاص از معماری به خصوص در فضاهای مسکونی ایران شده است. این در حالی است که در معماری امروز ایران با کمرنگ شدن حریم های خصوصی و از میان رفتن حوزه های شخصی شاهد افزایش اشراف و گاه برونگرایی افراطی و درون نمایی بی مورد می باشیم که در نتیجه کاهش احساس تعلق و آرامش و بروز مشکلات عاطفی و خانوادگی را به ارمغان داشته است. این مقاله سعی دارد با رویکردی به معماری سنتی ایران و تاکید بر غنای هدفمند آن مبتنی بر فرهنگ و ارزش های والای ایرانی – اسلامی به معرفی عناصر موجود در معماری ایران که نقش مهمی در ایجاد محرمیت و حرمت نهادن به زندگی شخصی و کاهش اشراف و دید مزاحم در حریم خصوصی دارد ، بپردازد. در جهت تبیین موارد یاد شده نگارنده با بررسی کتابخانه ای از مطالعات صورت گرفته و بررسی تطبیقی و موردی از مصادیق موجود به بازشناسی گونه بندی و ریخت شناسی ایجاد شده در این راستا اشاره خواهد داشت وبه تعیین علائم و عناصر تعریف کننده این حجاب و حریم و عرصه های موجود خواهد پرداخت و با تکیه بر فرهنگ ایرانی ،تلاش در جهت یادآوری ارزش های والا در خاطره تاریخی معماری گذشته دارد تا با احیای این معماری دیرین با بیانی امروزی در حل چالش های فرهنگی روز معماری راهگشا و ثمر بخش باشد.

معماری ایرانی- حریم و حجاب - فرهنگ – محرمیت