سیدعلی کیمیایی - استادیار دانشگاه فردوسی مشهد
محمدرضا رفتار - کارشناس ارشد
عاطفه سلطانی فر - استادیار دانشگاه علوم پزشکی مشهد

هدف از پژوهش حاضر بررسی تاثیر آموزش هوش هیجانی بر پرخاشگری نوجوانان پرخاشجوی بود. روش پژوهش از نوع شبه تجربی (طرح پیش آزمون پس آزمون) با گروه کنترل بوده است. بدین منظور، ابتدا از بین مدارس راهنمایی ناحیه 5 آموزش و پرورش شهر مشهد به روش خوشه ای تصادفی چند مرحله ای یک مدرسه و از آن تعداد 100 دانش آموز به روش تصادفی ساده انتخاب شدند. آن گاه پرسشنامه خشم نلسون و همکاران(2000) اجرا و تعداد 20 دانش آموز که نمره بالاتری گرفته بودند به عنوان پرخاشجوی غربال شدند و به صورت تصادفی ساده به دو گروه آزمایش و کنترل تقسیم شدند. آزمودنی های هر دو گروه قبل و بعد از برنامه آموزش هوش هیجانی، پرسشنامه هوش هیجانی شات و پرسشنامه خشم نلسون را کامل کرده و به گروه آزمایش به مدت 10 جلسه برنامه آموزش هوش هیجانی آموزش داده شد. جلسات آموزش براساس الگوی چهار بخشی مایر سالوی ( 1997 )، شامل: مبانی نظری هوش هیجانی، به کارگیری و ابراز هیجان و مدیریت هیجان ارایه شد. نتایج نشان داد که بین هوش هیجانی و پرخاشگری نوجوانان پرخاشجوی، همبستگی منفی معن یداری وجود دارد (r= - 0/562) . همچنین آموزش هوش هیجانی به بهبود آن و مولفه های مربوطه شامل: تنظیم، ارزیابی و بیان و به کارگیری هیجان منتهی می شود (p<0/05). به علاوه آموزش این صفت بر پرخاشگری و مولفه های آن شامل: پرخاشگری بدنی، ناکامی و ارتباط با همسالان در نوجوانان تاثیر معنی داری دارد (p<0/05). بنابراین می توان نتیجه گرفت که نه تنها هوش هیجانی با پرخاشگری نوجوانان دارای همبستگی منفی است، بلکه آموزش آن باعث افزایش معنی دار توانایی شناسایی و مدیریت هیجان شده، پرخاشگری را کاهش داده و می تواند رویکردی در آموزش و درمان آنان باشد.

آموزش، هوش هیجانی، پرخاشگری، نوجوانان پرخاشجوی