محمدعلی بهدانی - استاد گروه پژوهشی زعفران، دانشکده کشاورزی دانشگاه بیرجند
غلامرضا زمانی - دانشیار گروه زراعت و اصلا نباتات، دانشکده کشاورزی، دانشگاه بیرجند
حمیدرضا فلاحی - استادیار گروه پژوهشی زعفران، دانشکذه کشاورزی دانشگاه بیرجند
محمدحسن سیاری زهان - دانشیار گروه پژوهشی زعفران، دانشکده کشاورزی دانشگاه بیرجند

در زراعت زعفران، تولید و استفاده از بنههای مادری دارای وزن مناسب یکی از مهمترین عوامل تاثیرگذار بر میزان گلدهی گیاه می-باشد. در همین راستا این تحقیق با هدف بررسی تاثیر نظامهای مختلف کم نهاده، متوسط نهاده و پرنهاده ارگانیک و رایج بر رشد بنه های دختری زعفران در طی یک دوره رشد یکساله گیاه از مهرماه 1394 تا اردیبهشت ماه سال 1395 در قالب طرح بلوکهای کامل تصادفی با سه تکرار به اجرا درآمد. به منظور انطباق تیمارهای آزمایشی با قوانین کشاورزی ارگانیک، طول دوره گذاری معادل با 24 ماه قبل از کاشت در این پژوهش در نظر گرفته شد و در طی آن از مصرف نهاده های ممنوعه پرهیز شد. بر اساس نتایج تجزیه واریانس اثر تیمارهای آزمایشی بر اکثر صفات مربوط به رشد بنههای دختری معنیدار بود. مقایسه میانگین تیمارها نشان داد که میزان تفاوتها در درون هر نظام کاشت بسیار ناچیز، ولی مقدار تفاوت بین دو نظام کاشت رایج و ارگانیک قابل توجه بود. وزن کل بنههای موجود در هر کلون و تعداد جوانههای گلدهنده به ازای هر بنه در نظامهای کاشت ارگانیک به طور متوسط حدود 40 درصد بیشتر از نظامهای کاشت رایج بود. مقادیر متوسط وزن تکبنه نیز برای سیستمهای ارگانیک و رایج به ترتیب 4/75 و 2/54 گرم تعیین شد. در نظام کاشت ارگانیک درصد بنههای دختری با وزن کمتر از 5 گرم کمتر از نظام کاشت رایج بود 70) درصد در مقابل 84 درصد)، در حالیکه در نظام کاشت مذکور درصد بنه های دختری دارای وزن 5 تا 10 گرم 14/5) در مقابل 13 درصد) و بیش از 10 گرم 16) در مقابل 3 درصد) بیشتر از سیستم کاشت رایج بود. متوسط تعداد جوانه گل دهنده در هر بنه همبستگی معنیداری با وزن کل بنههای موجود در هر کلون (0/58**)، میانگین وزن تک بنه (0/64**) و نیز تعداد بنههای ریز (-0/57**) و درشت (0/61**) موجود در هر کلون نشان داد. بر اساس ضرایب همبستگی، میانگین وزن تک بنه نیز ارتباطی قوی با تعداد بنه موجود در هر کلون (-0/55**)، وزن بنههای موجود در هر کلون (0/73**) و نیز تعداد بنههای ریز (-0/89**) و درشت (0/81**) موجود در هر کلون داشت. در مجموع، استفاده از مدیریت ارگانیک در مقایسه با نظام زراعی رایج تاثیر مطلوبی بر بهبود صفات رشدی بنههای دختری زعفران به خصوص میانگین وزن بنه و تعداد جوانههای دارای پتانسیل گلدهی اعمال نمود.

جوانه گل دهنده، کشاورزی رایج پرنهاده، گلدهی، نظام ارگانیک کم نهاده، وزن بنه