تحلیل اثرات تغییر الگوی کشت ناشی از خشکسالی در مناطق روستایی به محصول زعفران در روستاهای دهستان زبرخان

انتخاب هر الگوی کشت، به دلیش چند بعدی بودن کشاورزی میتواند پیامدهای مهمی در زندگی کشاورز و جامعه روستایی داشته باشد. اما در برخی از شرای ، کشاورزان به جهت تغییر در شرای محیطی، تغییر در تقاضا و مصارف و غیره . گرایش به تغییر الگوی کشت پیدا می کنند. در چند سال اخیر، یکی از مهمترین عوامل تاثیرگذار در تغییر الگوی کشت بین کشاورزان ایرانی مسیله خشکسالی می باشد. بر این اساس از رایج ترین تغییرات الگوی کشت در منطقه خراسان، گرایش به کشت زعفران است که می تواند اثرات متنوعی از جنبه های اقتصادی، اجتماعی و زیست محیطی را به دنبال داشته باشد. لذا این مطالعه به بررسی تغییرات حاصش از تغییر الگوی کشت محصول زعفران، ناشی از خشکسالی در بعد اقتصادی، اجتماعی و زیست محیطی بین روستاییان دهستان زبرخان در استان خراسان رضوی پرداخته است. برای این منظور از روش شناسی توصیفی- تحلیلی استفاده شده است. جمع آوری داده ها از روش شناسی کتابخانه ای و میدانی در قالب پرسشنامه محقق ساخته، انجام شده است که روایای آن بر اساس روش کرونباخ برابر با 0/75 می باشد. به این منظور از طریق فرمول کوکران که با سطح شده، تعداد 142 نفر از کشاورزانی که به علت کمبود آب و خشک سالی تغییر الگوی کشت به محصول زعفران داشته اند به صورت نمونه گیری در دسترس انتخاب و نظر آنان در ارتباط با آثار اقتصادی، اجتماعی و زیست محیطی این تغییار الگوی کشت، مورد بررسی قرار گرفت. نتایج به دست آمده نشان داد که در کلیه شاخص های تحقیق به جز شاخص افزایش سطح زیر کشت، تغییرات معناداری شکش گرفته است. همچنین با استفاده از روش وزنده آنتروپی شانون، مهمترین تغییرات صورت گرفته ناشی از تغییر الگوی کشت به زعفران مشخص شده و در ادامه تفاوت های اثرات تغییر الگوی کشت به زعفران در بین روستاها از طریق مدل چند شاخصه TOPSIS مورد ارزیابی قرار گرفت که در نهایت مشخص شد روستای حریم آباد با ضریب 1 در هر سه بعد بیشترین تاثیر را از تغییر الگوی کشت پذیرفته است و روستای کلاته سلطانی با ضریب 0/183 کمترین تاثیرپذیری را داشته است.

کلیدواژه ها:

الگوی کشت ، پیامدهای اقتصادی-اجتماعی و زیست محیطی ، خشک سالی ، دهستان زبرخان ، زعفران