حامد ارفع نیا - به ترتیب دانشجوی دکتری شیمی و حاصلخیزی خاک، استاد، استادیار و دانشیار گروه علوم خاک دانشگاه ارومیه
عباس صمدی - به ترتیب دانشجوی دکتری شیمی و حاصلخیزی خاک، استاد، استادیار و دانشیار گروه علوم خاک دانشگاه ارومیه
فرخ اسدزاده - به ترتیب دانشجوی دکتری شیمی و حاصلخیزی خاک، استاد، استادیار و دانشیار گروه علوم خاک دانشگاه ارومیه
ابراهیم سپهر - به ترتیب دانشجوی دکتری شیمی و حاصلخیزی خاک، استاد، استادیار و دانشیار گروه علوم خاک دانشگاه ارومیه

فسفر یک عنصر غذایی ضروری برای تمامی جانداران میباشد و در زیست بوم های آبی به شمشیر دولبه ای میماند، که از سویی می تواند عامل محدودکننده رشد جاندارن و در شرایط دیگر، موجب آلودگی و ایجاد پدیده سرشارسازی در پیکره های آبی شود. گزارش های مکتوب و عینی از پدیده شکوفایی جلبکی در تالاب ها و رودخانه های غرب دریاچه ارومیه وجود دارد. با توجه به عدم وجود پژوهشی جامع در رابطه با وضعیت فسفر زیست فراهم در رسوبات رودخانه ای در منطقه، این مطالعه با هدف ارزیابی مقدار فسفر زیستفراهم در 34 نمونه از رسوبات رودخانه ای و با استفاده از 7 روش عصاره گیری مختلف انجام و روش مناسب عصاره گیری با کاربردآزمون جلبکی تعیین شد. نتایج نشان داد که ویژگی های فیزیکی و شیمیایی رسوبات و به ویژه بافت آنها دارای دامنه بسیار وسیعی است. میانگین مقادیر کمی فسفر استخراج شده با استفاده از روش های مختلف به ترتیب؛ بری 2 < دی تی پی ای < اولسن < هیدرواکسید سدیم < مهلیچ 3 < کالول بود. آزمون همبستگی موید رابطه معنیدار بین مقادیر فسفر استخراج شده در اغلب روش های عصارهگیری بود. علاوه بر همبستگی معنی داری(r=0/93 ،P<0/001) از نظر کمی مقدار فسفر استخراج شده به روش اولسن و مهلیچ 3 نیز مشابهت داشت. آزمون جلبکی نشان داد که در بین شاخص های مختلف فسفر زیست فراهم، مقدار فسفر عصاره گیری شده به روش کاول رابطه بسیار معنی داری (فرمول در متن اصلی مقاله) با جمعیت جلبک (Senedesmusobliquus) در محیط کشت وجود داشت. در مجموع براساس یافته های این پژوهش میتوان روش کاول را به عنوان مناسب ترین روش ارزیابی فسفر زیستفراهم جلبکی در رودخانه های غرب دریاچه ارومیه پیشنهاد نمود.

زیست فراهمی، رشد جلبک، استخراج، مناسب