لباس و پوشش در آیینه ادبیات عرفانی (با تکیه بر آثار عطار نیشابوری)

تصوف و عرفان به صورت امری حقیقی و واقعی در دنیای ادب فارسی مطرح بوده است و تاروپود لطیف نظم و نثر فارسی را پنجه ظریف عرفان به هم تنیده است. بنابراین لازم و ضروریست که برای شناخت و درک بهتر عرفان اسلامی تمام تاروپود آن جزء به جزء مورد نقد و بررسی موشکافانه قرار گیرد. یکی از راه های درک و شناخت زبان عرفانو تصوف، شناخت نمادها و نشان های ایشان در لباس آنها می باشد، چرا که یکی از زوایای بسیار مهم وبعضا با رویکرد اصطلاح خاص، بحث جامه و لباس می باشد که از منظر عارفان در آیینه ادبیات عرفانی به طور خاص و با معانی ومبانی عمیقی ارایه شده است. از این رو جستار حاضر تلاش دارد تا با روش توصیفی و تحلیلی نماد جامه و لباس را از دیدگاه عرفا در شعر عطار نیشابوری مورد بررسی و نقد قرار دهد. و نشان دهد که متصوفه چه تاویل و تفسیری از جامه ولباس ارایه داده اند و بیان کند که ایشان در عرفان و تصوف در ابعاد صوری و باطنی چه مراتب و درجاتی را برای لباس و جامه قایل شده اند و چه تعابیرو ترکیبات و کلماتی از جامه و لباس و مضاهات و مضافات ارایه داده اند. بررسی ها نشان می دهد که از جامه و لباس در متون عرفانی سبک عراقی به ویژه آثار عطار نیشابوری تنها به عنوان پوششی ساده یاد نشده است و برای پوشیدن برخی از لباس ها و جامه ها شرایطی خاصی قرار داده اند. در آثار عرفانی تعابیر و ترکیبات مختلفی از لباس و مشتقات آن ارایه داده اند، گاهی برقع را حجاب بین محب و محبوب تاویل می کنند، خلعت را الطاف الهی از جانب محبوب حقیقی معرفی می کنند، برای خرقه انواع و اقسامی قایل می شوند؛ خرقه تبرک و خرقه ارادت، حجاب را مانعی بین معشوق و عاشق می دانند و ... که در پردازش موضوع به آن پرداخته می شود.

کلیدواژه ها:

عرفان ، لباس ، خرقه ، حجاب ، نماد عرفانی