علیرضا کوچکی - استاد، گروه زراعت، دانشکده کشاورزی، دانشگاه فردوسی مشهد
فرانک نوربخش - دکتری اگرواکولوژی، گروه زراعت، دانشکده کشاورزی، دانشگاه فردوسی مشهد
مصطفی چشمی - دانشجوی دکتری اکولوژی، گروه زراعت، دانشکده کشاورزی، دانشگاه فردوسی مشهد

به منظور بررسی عملکرد و کارآیی نیتروژن و فسفر در کشت مخلوط گندم- کلزا، آزمایشی در سال زراعی 93-1392 در مزرعه تحقیقاتی دانشگاه فردوسی به صورت فاکتوریل در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی با سه تکرار انجام شد. تیمارهای آزمایش شامل: کشت خالص گندم (ارقام الوند و فلات)، کشت خالص کلزا (ارقام اکاپی و زرفام) و کشت مخلوط کلزا و گندم به صورت ردیفی با نسبت های 1:1، 2:2 و 3:3 بودند. نتایج به دست آمده از این آزمایش نشان داد که بیشترین عملکرد اقتصادی و بیولوژیک گندم و کلزا پس از کشت خالص، در تیمار کشت سه ردیفی مشاهده شد. همچنین بالاترین نسبت برابری زمین از تیمار الوند- اکاپی (3:3) به دست آمد. بالاترین کارایی فیزیولوژیک نیتروژن و فسفر گندم مربوط به کشت خالص رقم فلات بود و در مورد کلزا در تیمار فلات- زرفام 2:2 مشاهده شد. بیشترین کارایی مصرف نیتروژن و فسفر گندم بعد از کشت خالص الوند، در تیمار الوند- اکاپی 3:3 مشاهده شد. تیمارهای الوند- اکاپی 3:3 برای گندم و کشت خالص رقم اکاپی برای کلزا بیشترین کارایی جذب نیتروژن و فسفر را داشت. در مجموع با توجه به مشاهدات این آزمایش و از آن جایی که بیشترین میزان کارایی جذب و مصرف عناصر در تیمارهای کشت سه ردیفی مشاهده شد، به نظر می رسد الگوی کشت مخلوط سه ردیفی گندم و کلزا شرایط مناسب تری برای استفاده بهتر از عناصری همچون نیتروژن و فسفر دارا می باشد.

شاخص برداشت، کارایی جذب، کارایی فیزیولوژیک، کارایی مصرف، کشت مخلوط