محسن مومن - استادیار رشته زبان و ادبیات فارسی، دانشگاه پیام نور، ایران
لادن تمیمی تواندشتی - کارشناسی ارشد رشته زبان و ادبیات فارسی، دانشگاه آزاد اسلامی واحد علوم و تحقیقات، تهران، ایران

سلمان ساوجی، شاعر معاصر حافظ شیرازی، خاتم قصیده سرایان بزرگ پارسی و خاتم قصیده پردازان پیش از دوره بازگشت ادبی است. سلمان زبان فخیم دربارپسند قصیده را به زبان لطیف و دلنشین غزل نزدیک کرد و عارف و عامی را دل باخته غزل های عاشقانه خود نمود. این پژوهش مانند سایر پژوهش های علوم انسانی به روش تاریخی و فن کتابخانه ای، یا مراجعه به اسناد و مدارک معتبر به بررسی اندیشه، شعر و منظومه عاشقانه سلمان ساوجی پرداخته است. سلمان هم مانند حافظ میراثدار تحولی ژرف بود که در قرن هشتم در غزل پارسی روی داد. وی با شیوایی بیان و رسایی کلام، مضمون هایی بدیع آفرید و اندیشه های عاشقانه- عارفانه را درهم آمیخت و غزل هایی حافظانه از خود به یادگار گذاشت. سلمان در مثنوی سرایی و بازآفرینی داستان های کهن مهارتی بسزا داشت و مثنوی عاشقانه جمشید و خورشید را به سفارش فرمان روای وقت سرود. اگرچه وی در پرداختن این منظومه، به منظومه عاشقانه خسرو و شیرین نظامی نظر داشت اما با توصیف های بدیع و صحنه آرایی و فضا سازی داستان، نشانگر لطف طبع و تجربیات تازه اوست. اگرچه دیوان گردسنگ سلمان سرشار از مضامین عرفان عاشقانه است اما در مبانی نظری اندیشه او رگه هایی از اندیشه وحدت وجود ابن عربی وجود دارد. هرچند سلمان از جامعیت فرهنگی حافظ برخوردار نبوده اما از پیشکسوتان غزل بود و بنابر قراینی با حافظ بزرگ مشاعره و مکاتبه داشته است.

سلمان ساوجی، ادبیات غنایی، داستان، جمشید و خورشید