آتوسا بیات - عضو هیات علمی دانشکده معماری، دانشگاه آزاد اسلامی، واحد زنجان
فاطمه سامانی پور - داشجوی کارشناسی ارشد، دانشکده معماری، دانشگاه آزاد زنجان

زورخانه مکانی است که در آن ورزش باستانی انجام می شود. اکثر زورخانه ها در دوران های گذشته در کوچه پس کوچه ها و بافت شهری ساخته شده اند. این مکان در طراحی از الگویی پیروی می کند که مناسب هویت پهلوانی و روحیه مذهبی است. زورخانه هایی که از قدیم باقی مانده اند بنایی مسقف هستند و نمای بیرونی آن چهارگوش است که در وسط آن گودی کنده شده که محل ورزش ورزشکاران است . اطراف گود نیز غرفه هایی برای نشستن تماشاچیان بنا گردیده است . در یکی از غرفه ها که مدخل زورخانه محسوب می شود، سکویی به نام سردم برای نشستن مرشد زورخانه ساخته اند. برخی از نویسندگان و محققان شباهت هایی میان زورخانه و بناهای دیگر مانند تکیه ها و خانقاه ها و حتی نیایشگاه های مهری دانسته اند که این شباهت ها هم از لحاظ معماری و هم از لحاظ آداب و رسوم بوده است. جناب آقای زنده یاد دکتر مهرداد بهار به شباهت میان زورخانه ها و نیایشگاه های مهری پرداخته است. در این تحقیق سعی بر آن شده است تا با تفسیر یافته ها و نیز بررسی عناصر کالبدی دیگری همچون سقف ، نور، ارتفاع و ... با شناسایی ، تفسیر و نقد عواملی که باعث تغییر نگرش مردم نسبت به این ورزش و کمرنگ شدن این میراث گرانبها شده اند، بتوان این ورزش را به زمان اوج خود بازگرداند. روش این تحقیق مبتنی بر رویکرد توصیفی و تحلیلی است و شیوه گردآوری اطلاعات براساس مطالعات کتابخانه ای می باشد.

زورخانه، ورزش باستانی، معماری، گود، نیایشگاه های مهری