کریم حاجی زاده - عضو هیات علمی گروه باستان شناسی، دانشگاه محقق اردبیلی
پرویز پورکریمی - دانشجوی دکتری باستان شناسی، دانشگاه محقق اردبیلی

مطالعه تاریخ شهر و به تبع آن شهرسازی و شهرنشینی، در مطالعه تاریخ و تمدن انسان، حایز اهمیت بسیار است. شهر یکی از قالب های فیزیکی روابط اجتماعی- فرهنگی، اقتصادی و سیاسی جامعه است و تغییراتی که در روند شهرنشینی رخ می دهد، تابعی است از تغییراتی که در زندگی اجتماعی، اقتصادی و سیاسی جامعه صورت می گیرد. شهرهای دوره اشکانی نیز از این امر مستثنی نیست. عوامل محیطی و جغرافیایی، اداری و سیاسی، تجاری و بازرگانی از مهمترین مولفه ها و عوامل موثر در شکل گیری و توسعه فضایی شهرهای دوره اشکانی هستند. از شهرهای ساخته شده در زمان اشکانی شماری در اثر حملات مداوم بیگانگان و عوامل و بلایای طبیعی از صحنه گیتی محو و نابود شدند و تعدادی دیگر در قرون بعدی به حیات اجتماعی و اقتصادی خود ادامه داده و شماری از آنها هم با نام خود یا با نام جدیدتر باقی مانده اند. مقاله حاضر درصدد است، ضمن شناسایی مولفه ها و عوامل موثر در شکل گیری و توسعه فضایی شهرهای دوره اشکانی، انواع الگوهای ساخت شهری دوره اشکانی و اهداف و منظور نهفته در آن الگوها را جهت تحلیل فضایی- کالبدی شهرها بررسی کند.

ساختار کالبدی شهر، الگوی ساخت شهری، دوره اشکانی