حمیرا شریفی - دانشجوی ارشد معماری، گروه هنر و معماری، دانشگاه آزاد اسلامی، واحد رودهن، تهران، ایران،
امید خبیری - استادیار، گروه هنر و معماری، دانشگاه آزاد اسلامی، واحد رودهن، تهران، ایران،

ساکنان شهرهای اقلیم گرم و خشک ایران، در کنار خصوصیات اقلیمی این خطه، از جمله آفتاب سوزان و گرمای زیاد، آب و هوای گرم و خشک در تابستان و سرد و خشک در زمستان، بارندگی بسیار اندک، رطوبت بسیار کم و پوشش بسیار کم گیاهی و اختلاف زیاد درجه حرارت بین شب و روز و چالش های محیط زیستی مانند طوفان های شنی، گسترش خاک های شور، کمبود آب و فقر پوشش گیاهی و جریان شن های روان، زندگی را به سختی سپری می کنند. دشواری این شرایط، موجب گردید تا فکر استفاده از فضاهای زیرزمینی شهری با هدف آسایش زیست محیطی، در ذهنمان تداعی شود. به نظر رسیده است که فضاهای زیرزمینی شهری می توانند با تاثیر بر دما و رطوبت محیطی و یا با کاهش مصرف انرژی های تجدیدناپذیر، بر ایجاد آسایش موثر باشند. از اینرو مطالعات کتابخانه ای فراوان و کنکاش در پژوهش های پیشین به صورت گسترده، انجام شده و سعی گردیده است از مقایسه ویژگی ها و پتانسیل های فضاهای زیرزمینی و مزایای آنها با شرایط اقلیمی، زیست محیطی و اصول معماری و شهرسازی حاکم بر آنها جهت تامین آسایش، به تحلیل اطلاعات به دست آمده پرداخته شود. نتایج حاصل، نشان داده است که فضاهای زیرزمینی شهری علاوه بر ایجاد آسایش زیست محیطی برای ساکنان شهرها و صرفه جویی در مصرف انرژی، می توانند با کاربری های مختلفی چون فضاهای سبز شهری و پارک ها، در توسعه روزمینی و پایداری شهرهای اقلیم گرم و خشک ایران، موثر باشند.

پایداری شهری، آسایش زیست محیطی، اقلیم گرم و خشک، فضاهای زیرزمینی