خلیل اله منیخ - دانشجوی دکترای فیزیولوژی ورزشی دانشگاه تربیت دبیر شهید رجایی تهران ایران
فرامرز یزدانی - دانشجوی دکترای فیزیولوژی ورزشی دانشگاه تربیت دبیر شهید رجایی تهران ایران
محمد بیات - کارشناس ارشد مدیریت ورزشی

کافیین ماده ایی شبه کریستال، سفیدرنگ، و تلخ، مزه به نام 7، 3، 1 تری متیل گزانتین است و از عناصر کربن، هیدروژن، نیتروژن و اکسیژن با فرمول C8H10N4O2 تشکیل شده است(.(1 این ماده محرک طبیعی است و در بیش از شصت نوع گیاه وجود دارد، اما به طورعمده از گیاهی به نام کافیا عربیکا107 به دست می آید. و در قهوه، چای، کاکایو، کولا و غیره یافت می شود(.(2 و از شایع ترین داروهای مصرفی در جهان به شمار می آید. این ماده در اشکال مختلف توسط توده مردم و به طور منظم به وسیله ورزشکاران تمام سطوح در فعالیت های مختلف ورزشی برای بهره مندی از خواص نیروزایی آن به طور گسترده استفاده می شود(.(3 یافتههای علمی زیادی اثرات سودمند کافیین بر عملکردهای فیزیولوژیک بدن را تایید میکنند. مصرف در حد اعتدال کافیین باعث افزایش انرژی بدن،کاهش خستگی، بهبود عملکرد جسمانی، ارتقای عملکرد حرکتی، بهبود عملکرد شناختی، افزایش بیداری و هوشیاری و احساس توانمندی، کاهش خستگی ذهنی، افزایش سرعت واکنش، افزایش دقت و تمرکز، تقویت حافظه کوتاه مدت، افزایش توانایی حل مسیله، افزایش توانایی تصمیم گیری صحیح و هماهنگی عصبی -عضلانی می شود(.(6-4کافیین در ژانویه 2004 از فهرست مواد ممنوعه ی آژانس جهانی ضد دوپینگ108 حذف شد و بدین ترتیب ورزشکاران اکنون می توانند بدون نگرانی از قانون دوپینگ، آن را مصرف کنند(.(7با توجه به تاثیر مستقیم کافیین بر سیستم عصبی مرکزی و تاثیر سیستم عصبی مرکزی بر عوامل قلبی تنفسی، بررسی اثرات جانبی کافیین بر قلب و عروق و شناسایی اثرات مخرب احتمالی آن در کنار بررسی اثرات کافیین بر عملکرد های ورزشی ضروری به نظر می رسد(.(8 فشار خون و شاخص اکسیژن مصرفی میوکارد(حاصل ضرب تواتر- فشار) از عوامل مهم عملکرد کارآمد سیستم قلبی عروقی با ارزش پیش گویی برای خطر بیماری های قلبی و عروقی هستند(.(9 دوز موثر و در عین حال ایمن کافیین مورد توجه بسیاری از ورزشکاران است. نتایج حاصل از تحقیق حاضر شاید بتواند به روشن تر شدن دیدگاه های موجود در مورد مصرف کافیین کمک نماید و در تغذیه ورزشکاران موثر واقع گردد.