پروانه محمودی جراغیلی - دانش آموخته کارشناسی ارشد سلولی- تکوین گیاهی
هانیه محجل شجاء - استادیار گروه زیست شناسی گیاهی، دانشکده علوم طبیعی، دانشگاه تبریز، ایران
الهام محجل کاظمی - استادیار گروه زیست شناسی گیاهی، دانشکده علوم طبیعی، دانشگاه تبریز، ایران

شوری خاک به عنوان یکی از مهمترین تنش های محیطی گیاهان محسوب می شود که در تمام مراحل رشد بخصوص در مرحله جوانه زنی تاثیر گذار بوده و از عوامل محدود کننده تولید محصولات کشاورزی به شمار می رود. این تنش فرایندهای فیزیولوژیکی مختلفی را در گیاه تحت تاثیر قرار می دهد که از مهمترین آنها آسیب های اکسیداتیو به اجزای سلولی است که توسط گونه های فعال اکسیژن ایجاد می شوند. در مقابل، گیاهان نیز با تولید آنزیم های آنتی اکسیدان همچون کاتالاز (CAT)، آسکوربات پراکسیداز (APX) و سوپراکسید دیسموتاز (SOD) آثار مخرب چنین آسیب هایی را به حداقل می رسانند. این پژوهش به منظور بررسی تاثیر تنش شوری بر میزان جوانه زنی و بیان ژن های آنتی اکسیدان CAT1 و APX1 در دو رقم گیاه گوجهفرنگی موسوم به CaljN3 و SuperstrainB صورت گرفت. به منظور بررسی درصد و سرعت جوانه زنی، بذور در قالب یک طرح کاملا تصادفی در سه تکرار بر روی کاغذ صافی کشت شدند و پس از 15 روز سرعت و درصد جوانه زنی، ، طول ریشه چه و طول ساقه چه مورد سنجش قرار گرفت. جهت مطالعات مولکولی نیز RNA از برگ گیاهان بالغ کاشته شده در خاک استخراج و بعد از سنتز cDNA واکنش qRT-PCR با استفاده از آغازگرهای ژن های CAT1 و APX1 بر روی آنها انجام گرفت. نتایج بدست آمده نشان داد که با افزایش تنش شوری، درصد و سرعت جوانه زنی و طول ریشه چه و ساقه چه در هر دو رقم CaljN3 و SuperstrainB کاهش پیدا کرد و رقم CaljN3 کمترین مقدار کاهش را از خود نشان داد. با افزایش سطح تنش میزان بیان ژن های CAT1 و APX1 در رقم CaljN3 به ترتیب حدود دو و ده برابر رقم حساس SuperstrainB بود. این نتایج می توانند یکی از دلایل رشد بهتر رقم CaljN3 نسبت به رقم SuperstrainB و متحمل بودن آن به شرایط تحت تنش شوری باشند.

تنش شوری، جوانهزنی، ژن APX1، ژن CAT1،و qRT-PCR