مهدی محبتی - دانشیار زبان و ادبیات فارسی دانشگاه زنجان

بررسی نقش و جایگاه تفکر فلسفی و نگاه عقلانی در موضوعات معرفت شناختی تاریخ گذشته ما یکی از مهم ترین مباحث همیشگی فرهنگ تاریخی مان بوده است که علی رغم مخالفان و موافقان بسیار در باب حیطه کار و میزان کارایی آن، هنوز هم به درستی تبیین نشده است و محل اختلاف بسیار است. اگرچه این مسایل از دیرباز مد نظر متفکران مسلمان بوده است و در باب نقش و جایگاه عقل و تفکر فلسفی نکته های فراوان و بعضا عمیق و قابل تامل گفته اند اما گفته های شمس تبریزی در این باره از نوعی دیگر است. که با وجود اهمیت و تاثیر بسیار هنوز چنان که باید و شاید مورد توجه قرار نگرفته است. شمس از یک سو به فلسفه و تفکر فلسفی به مثابه لیگ یکی از مهم ترین نظام های هستی شناختی، می پردازد و از دیگر سو نقش و جایگاه فیلسوفان را در تدوین نظام معرفت شناختی دیگر پس از اسلام نقد و تحلیل می کند. او با نگاهی تازه و کمیاب، به نقد نکته ها و گفته ها و شاخص ترین شخصیت های فلسفه در تاریخ اسلام می پردازد، تا زنده نگه داشتن نگاه خرد بیگانه فلسفی با تاکید بر کارایی آن کاستی های احتمالی اش را نیز، که زاده محدودیت های عقل نظری است، نشان دهد. هدف این مقاله طبقه بندی و تحلیل آرا و تاملات شمس در باب عقل مقوله های اخلاقی و شخصیتی مهم فلسفی در تاریخ ایران پس از اسلام است.

فلسفه،عقل،هستی شناسی،معرفت شناسی،شمس تبریزی