ابوالفضل خوش منش - دانشیار دانشگاه تهران
حمیده بابازاده - کارشناس ارشد علوم قرآن و حدیث

لایه دار بودن واژگان قرآن کریم، زمینه جستوجوی معناشناسانه طمانینه را در این پژوهش فراهم نموده است. از آنجا که یکی از شیوه های تبیین معنایی واژگان، کشف روابط معنایی واژه و شبکه معنایی آن است، در این پژوهش، ارتباط معنایی طمانینه با واژه های همنشین در شعر جاهلی، و با واژه های همنشین، متقابل و جانشین در قرآن بررسی گردیده است . حاصل تحقیق حاکی از آن است که واژه طمانینه در شعر جاهلی، با توجه به فرهنگ آن عصر و تضاد خوی تند جاهلیت با طمانینه، بیشتر در معنای امنیت جسمانی و آرامش مادی به کار رفته است و به دلیل انتقال در کاربرد و هنرآفرینی در اشعار جاهلی و قاموس لغت، از ویژگی چندمعنایی برخوردار شده و با نزول قرآن توسیع و ترفیع معنایی یافته است.حاصل مطالعه توصیفی در بافت قرآن نیز نشان میدهد که طمانینه یک فعل ادراکی است که با همنشین های خود، رابطه تقابلی، جانشینی، مکملی، اشتدادی و شمول معنایی دارد و ایمان به عنوان فعل ادراکی توام با عمل و با دارا بودن عنصر عاطفی و معرفتی، و ذکر به عنوان فعلادراکی، مٶلفه های شرطی طمانینه را تشکیل میدهند و کشف حقیقت و یقین ، رضای الهی معیشت طوبی ، سکینه و ربط قلب ، مٶلفههای ماهوی آن را میسازند و با واژه های ارتداد ، انقلاب قهقرایی در فتنه ها و خوف تقابل مدرج دارد.

طمانینه، معناشناسی، ایمان، قرآن، جاهلیت، اشعار جاهلی