بررسی اعجاز در قرآن براساس علم منطق با تکیه بر احادیث

با مروری اجمالی در معجزات پیامبران در می یابیم که معجزه ی هر پیامبری دو وجه شاخص و ممتاز دارد که عبارتند از : وجه امتیاز حسی ووجه امتیاز عقلی. به عنوان مثال، اژدها شدن عصای حضرت موسی (ع)، بیرون آمدن ناقه ی حضرت صالح از سینه ی کوه، شفای مریضان به دست حضرت عیسی (ع) و نظیر اینها را می توان از مصادیق معجزات حسی برشمرد. اما آن بخش از گفتار انبیاء و کردار منبعث از این گفتار که به تصریح ایشان، وحی و سخن خداست، وجه عقلی اعجاز را در بر می گیرد و اساس و عنوان پیامبری حاکی از همین معجزات است؛ یعنی دریافت پیام از منبع غیر متعارف و ابلاغ آن به مردم، و منظور از منبع متعارف، عقل و اندیشه ی بشری در کنار عقل و اندیشه ی الهی است. مقام تجلی عقل الهی برترین و شاخص ترین وجه امتیاز انبیاست؛ زیرا عقل بشری در رهگذر زمان، مکان و تجربه ی حسی تکامل می یابد. در نتیجه، فاقد توانایی احاطه برا آینده است. مراد از آینده صرفا قید زمان نیست، بلکه منظور، حاصل و نتیجه ی قوانین و سنت هایی است که انسان با اندیشه ی خود به آن می رسد یا رسیده است. لذا عنصر زمان و مکان در تجربیات و تعقلات بشری دو امر ضروری هستند، در حالی که در فرآیند عقل وحیانی، فاقد هر گونه نقش و نقشه هستند. با دقت در تجلی وحیانی در تعقل بشری می توان به یکی از تجلیات قاطع و مستمر اعجاز الهی به ویژه رسول گرامی اسلام در همه ی دوران پی برد.

کلیدواژه ها:

اعجاز ، قرآن ، منطق ، علم ، دلالت ، قیاس ، برهان