ابراهیم برزگر - استادیار دانشکده حقوق و علوم سیاسی دانشگاه علامه طباطبایی

در این دستار جایگاه مفهوم غایت در نظام و دستگاه اندیشمندان سیاسی و به ویژه اسلام مورد بحث قرار می گیرد. غایتی که کمال مطلوب رهرو در راه است و در منتهاالیه راه قرار دارد. بدین ترتیب رابطه استعاره صراط و راه با مفهوم غایت در کانون بررسی است . استعاره صراط یا مفهوم مهم غایت و غایت مندی در فلسفه سیاسی کلاسیک غرب دارای زمینه های مشترکی است. اما در اندیشه سیاسی اسلام کار چندانی در این مورد صورت نگرفته است. در چنین پیش فرضی اندیشه سیاسی به مثابه صراط و راه تصور می شود اما جست وجوی ابعاد و چه شباهت های این اندیشه سیاسی قابل فهم و پست می شود. تمام ادیان و ایدیولوژی ها هر یک به مثابه راهی تلقی می شود که جلوی پای بشریت گذاشته شده است. راهی برای زندگی و زندگی سیاسی همان گونه که کیهان، انسان و تاریخ دارای غایتی است، تعالیم اسلام و در نتیجه استعاری آن، راه اسلام نیز دارای همان غایت و در هماهنگی کامل با آن است زیرا خداوند، خالق کیهان Cosmos ، انسان و واضع اسلام و دیگر ادیان بزرگ الهی است. بنابراین غایتی که در سرانجام راه اسلام و رهروان آن قرار دارد همان غایتی است که خداوند در تکوین هستی و عنصر مرکزی آن یعنی انسان به ودیعه گذاشته است. همین راه است که رهرو را به غایت می رساند. سایر ایدیولوژی ها کژراهه ای است که رهرو را از مقصد و غایتش دور می سازد . در اندیشه سیاسی اسلام، دین و سیاست از یک راه می گذرند و ساحت تکوین با ساحت تشریع رابطه ای ناگسستنی دارد. زیرا زیست اندیشه سیاسی از دستگاه تولید مثلی و نگرش هستی شناختی و انسان شناختی متمرکز استنتاج می شود و اخلاق و سیاست برخلاف اندیشه سیاسی معاصر همچنان در یک بستر حرکت خود ادامه می دهد.

غایت، انسان شناسی، هستی شناسی، اندیشه سیاسی