براتعلی خاکپور - دانشیار جغرافیا و برنامه ریزی شهری، دانشگاه فردوسی مشهد، مشهد، ایران
محسن رستگار - دانشجوی دکتری جغرافیا و برنامه ریزی شهری، دانشگاه فردوسی مشهد و کارشناس مدیریت محیط زیست شهری شهرداری مشهد، مشهد، ایران
رضا ویسی - دانشجوی دکتری جغرافیا و برنامه ریزی شهری، دانشگاه خوارزمی، تهران و کارشناس شهرسازی شهرداری رشت، گیلان، ایران
راضیه السادات میرجعفری - کارشناسی ارشد جغرافیا و برنامه ریزی شهری، دانشگاه فردوسی مشهد، مشهد، ایران

در دهههای اخیر با تقدم شهرنشینی بر شهرسازی و تقاضای بالا برای زمین، رشد شهرها با چالشهای فراوانی مواجه شده است. تامین زمین جهت توسعه، شهرها را به سمت تخریب بهترین زمینهای پیرامون آنها کشانده است. شهر رشت نیز همانند شهرهای دیگر با محدودیت زمینها با قابلیت کم برای توسعه کالبدی مواجه است. هدف این مقاله تحلیل عوامل و شاخصهایکمی موثر بر رشد نامتعادل شهر رشت است. نوع پژوهش کاربردی و روش اجرای آن توصیفی تحلیلی است. این مقاله با بهره گیری از مدل هلدرن1 و نرم افزار GIS به تحلیل متغیرهای فضایی رشد نامتعادل شهر رشت پرداخته است. یافته های پژوهش در زمینه رشد نامتعادل، در فاصله سالهای 1385تا1345، بیانگر آن است که حدود 57 درصد از آن مربوط به افزایش جمعیت و 43 درصد دیگر مربوط به رشد افقی و اسپرال2 است. در تحلیل این مسیله مشخص شد بدون استفاده ماندن زمینها شهری حدود 25 درصد (در محدوده قانونی شهر)، توسعه سکونتگاههای غیررسمی با 7/7 درصد، گسترش تعاونیهای مسکن 6/5 درصد و ادغام روستاهای حاشیه شهر 25/4 درصد از سطح کل شهر مغایر با طرحهای جامع و تفصیلی مصوب بهطور غیررسمی، در توسعه نامتعادل نقش داشته است. سهم تنها سه عامل ادغام روستاهای حریم به محدوده قانونی شهر، گسترش شرکتهای تعاونی مسکن و توسعه سکونتگاههای غیررسمی، سطحی حدود 4051 هکتار که برابر با 39/6 درصد از مساحت کل شهر است، به محدوده قانونی آن افزوده است.

گسترش فیزیکی، مدل هلدرن، تحلیل روند توسعه شهر با استفاده از GIS، شهر رشت